اختلال دوقطبی چیست

علائم روانی در بیماران دوقطبی چیست؟

معمولاً علائم روانی در اختلال دوقطبی ناشی از وضعیت روحی فرد در لحظه است. مثلاً، ممکن است فرد حین دوره‌ٔ شیدایی دچار توهم خودبزرگ‌بینی

مثل باور به رئیس جمهور بودن یا داشتن قدرت و ثروت ویژه شود و طی دوره‌ٔ افسردگی توهم عذاب وجدان یا احساس بی‌ارزش بودن مانند پوچی و بازنده بودن را تجربه کند یا باور داشته باشد که مرتکب جرم بزرگی شده است. به‌همین دلیل، گاهی اختلال دوقطبی به اشتباه شیزوفرنی تشخیص داده می‌شود.

البته ممکن است علائم افسردگی شیدایی در بعضی از افراد هم‌زمان رخ دهد که به آن اختلال دو قطبی با ویژگی‌های ترکیبی گفته می‌شود.

علائم آن اغلب شامل بی‌قراری، اختلال در خواب، تغییر شدید در اشتها، روان‌پریشی و فکر به خودکشی است. ممکن است روحیه‌ٔ فرد بسیار غمگین و ناامید باشد و در عین حال احساس پرانرژی بودن کند.

بعضی از افراد دچار اختلال دوقطبی دست به خودکشی می‌زنند. هرکس که به خودکشی فکر می‌کند باید فوراً تحت نظارت متخصص سلامت روان قرار بگیرد.

باید حرف زدن درمورد خودکشی را جدی گرفت. به‌نظر می‌رسد خطر خودکشی طی اولین دوره از بیماری از همه بیشتر است. تشخیص زودهنگام اختلال دوقطبی

و یادگیری بهترین روش برای کنترل آن، خطر مرگ در اثر خودکشی را کاهش می‌دهد.

علت اختلال دوقطبی چیست؟

علت بروز اختلال دوقطبی موضوع تحقیقات بسیار قرار گرفته و دانشمندان به این اجماع رسیده‌اند که یک دلیل واحد برای بروز اختلال دوقطبی وجود ندارد. بلکه، عوامل مختلف دست به دست هم می‌دهند تا این بیماری رخ دهد.

ژنتیک در این زمینه نقش دارد. یکی از قوی‌ترین عوامل بروز اختلال دوقطبی سابقه‌ٔ خانوادگی است: خطر بروز اختلال دوقطبی دربین بستگان بزرگسال افراد دچار اختلال دوقطبی نوع ۱ و ۲، ۱۰ برابر بیشتر است. با این حال، هیچ ژن خاصی به این اختلال مربوط نیست. بلکه، مانند بسیاری از بیماری‌های روحی، چند ژن (که هرکدام تاثیر اندکی می‌گذارند) در احتمال بروز این اختلال دوقطبی سهم دارند.

برخی شواهد نشان می‌دهد بسامد اختلالات روحی، اضطراب و روانی در خانواده‌هایی که دچار اختلال دوقطبی هستند نسبت به جمعیت عادی بیشتر است. تحقیق روی دوقلوهای همسان، که ژن‌های مشابه دارند، نشان می‌دهد به غیر از ژن عواملی نظیر رویدادهای پرتنش نیز در ابتلا به اختلال دوقطبی نقش دارد. احتمالا ترکیب تعدادی ژن با عوامل محیطی در بروز اختلال دوقطبی موثر است. 

بررسی تصاویر مغزی نشان می‌دهد مغز افراد دو قطبی با مغز افراد سالم فرق می‌کند. برای مثال، در بررسی‌ها تشخیص داده شد که ضخامت قشر قسمت‌هایی از مغز بیماران دوقطبی نازک‌تر است. سایر تحقیقات نشان می‌دهد پردازش محرک حسی طی دوره‌های افسردگی و شیدایی تضعیف و منجر به بروز مشکل در ادراک می‌شود.

درمان اختلال دوقطبی چیست؟

اختلال دوقطبی حتی در شدیدترین حالت قابل درمان است. هرچه فرایند درمان زودتر شروع شود، احتمال کاهش شدت و بسامد دوره‌های افسردگی و شیدایی بیشتر خواهد بود.

ازآنجاییکه اختلال دوقطبی در تمام طول عمر فرد را درگیر خود می‌سازد، درمان هم طولانی‌مدت است و نه‌تنها درجهت تسکین علائم پیش می‌رود، بلکه قصد دارد مانع از عود علائم شود. اکثر افراد دچار اختلال دوقطبی از نظر نوسانات خلقی و علائم مربوط به آن به ثبات خواهند رسید.

ترکیب دارو و روان‌درمانی موثرترین روش درمان است. به‌علاوه، اغلب از بیماران درخواست می‌شود علائم روحی روزانه، روش‌های درمان، الگوی خواب و اتفاقات زندگی را در جدولی بنویسند. شواهد نشان داده‌اندکه نوشتن این امور در درک و مدیریت بهتر بیماری به بیمار و اعضای خانواده‌ او کمک می‌کند. می‌توان به‌موقع متوجه تغییرات خلقی شد تا از بروز اپیزود کامل جلوگیری شود. حتی زمانی‌که سدی بر سر راه درمان قرار نگیرد، باز هم ممکن است نوسانات خلقی رخ دهد و باید فوراً آن را به پزشک گزارش داد تا برنامه‌ٔ درمان را تنظیم کند.

به بیماران دو قطبی چه بگوییم و چه نگوییم؟

جملات و سوالاتی وجود دارند که در مواجهه با بیماران دو قطبی نباید از آنها استفاده کنیم. اگر با این بیماران زندگی می‌کنید یا معاشرت دارید، باید یاد بگیرید که رفتار هوشمندانه‌تری داشته باشید. رازی که باید بدانید این است: «کلمات باید نشان‌دهنده همدلی شما باشند نه خشم و ناراحتی شما.»

«همه ما گاهی اوقات نوسانات خلقی داریم.»

نوسانات خلقی با آنچه که بیماران دو قطبی تجربه می‌کنند، فرق دارد. بنابراین «همه» تجربه این بیماران را ندارند. بجای این عبارت بهتر است بگویید:‌« اشکالی نداره که احساس خوبی نداری؛ من اینجام که به تو کمک کنم.» یا « شاید دقیقا درک نکنم که چه حسی داری، ولی می‌خوام تا اونجا که می‌تونم راجع به اختلال دو قطبی یاد بگیرم.»

«حالِت اونقدرها هم بد به نظر نمی‌رسه.»

شما هرگز نمی‌توانید درک کنید که این بیماران چگونه در درون خود در حال مبارزه هستند. بنابراین بهتر است راجع به خوب و بد بودن حال آنها چیزی نگویید و قضاوتی نکنید. بجای آن بگویید:«می‌تونی چند تا از علائم رو به من بگی تا من هم یاد بگیرم و اینکه چطورمی‌تونم توی این شرایط کمکت کنم؟