اختلالات خلقی
اختلالات خلقی چیست؟
اختلالات خلقی شرایط روانپزشکی است که بر وضعیت عاطفی فرد تأثیر می‌گذارد. علائم ممکن است خفیف، متوسط یا شدید باشد. آنها ممکن است کیفیت زندگی فرد را کاهش دهند و در برخی موارد عملکرد طبیعی را دشوار کنند.
این اختلالی است که در آن شما دوره‌های طولانی شادی شدید، غم و اندوه شدید، یا هر دو را تجربه می‌کنید. برخی از اختلالات خلقی نیز شامل سایر احساسات پایدار مانند عصبانیت و تحریک‌پذیری می‌شود. طبیعی است که خلق‌وخوی شما بسته به شرایط تغییر کند. با این حال، برای تشخیص اختلال خلقی، علائم باید برای چند هفته یا بیشتر وجود داشته باشد. اختلالات خلقی می‌تواند باعث تغییراتی در رفتار شما شده، به‌نحوی‌که بر توانایی شما برای انجام فعالیت‌های معمولی مانند فعالیت‌های روتین محل کار یا مدرسه تأثیر بگذارد. در برخی مواقع به اختلالات خلقی، اختلالات عاطفی هم گفته می‌شود
انواع اختلالات خلقی
برای شناخت اختلال خلقی باید انواع آن را شناخت. به صورت کلی انواع اختلالات خلقی را به دو دسته عمده؛ اختلالات افسردگی و اختلالات دوقطبی تقسیم‌بندی می‌کنند. هر کدام از این اختلالات خود چندین زیرشاخه را در بر می‌گیرند.
انواع اختلالات افسردگی باعث از دست دادن لذت در بیشتر یا همه فعالیت‌ها می‌شود و در نهایت بر کیفیت زندگی تأثیر می‌گذارد. افرادی با این نوع از اختلالات ممکن است انرژی کمتر، مشکل خواب، مشکل تمرکز، تغییر در اشتها و عدم علاقه به فعالیت‌ها یا چیزهای معمول را تجربه کنند. همچنین ممکن است احساس بی‌ارزشی یا گناه و درد و خستگی داشته باشند. یکی از شدیدترین انواع این نوع اختلال، اختلال افسردگی مدام (نوعی افسردگی طولانی‌مدت که باعث احساس غم و اندوه، پوچی و اغلب ناامیدی می‌شود) نام دارد.
دسته مهم بعدی، اختلالات دوقطبی است که در آن فرد نوسانات خلق‌وخوی شدیدی را تجربه می‌کنند. یک دوره، دوره اوج عاطفی است که به دوره‌های شیدایی یا هیپومانیک معروف است. دوره بعدی، دوره‌هایی با مود پایین است که دوره‌های افسردگی نامیده می‌شود. این بالا و پایین‌ها معمولاً پیوسته هستند.
۱. مانیا یا هیپومانیا
مانیا یا هیپومانیا از انواع اختلال شخصیت دو قطبی است که در آن فرد درجات خفیف‌تری از حالت شیدایی غیر روانپریشی را تجربه می کند. معمولاً این دوره کوتاه‌تر است و حداقل برای چهار روز متوالی این حالت ادامه دارد و کمتر از یک هفته طول می‌کشد. ممکن است رفتارهای پرخطری همراه با این اختلال خلقی وجود داشته باشد، اما معمولاً هیپومانیا تأثیر زیادی بر توانایی فرد برای عملکردهای روزمره ندارد. با این حال، افراد دیگر باید بتوانند متوجه شوند که چیزی در مورد فرد موردنظر متفاوت است.
۲. افسردگی اساسی
اختلال افسردگی اساسی یا MDD که قبلاً با عنوان افسردگی بالینی نیز شناخته می‌شود، نوعی از افسردگی است که در آن فرد دوره‌های طولانی‌مدت و مداوم خلق‌وخوی ضعیف، ناامیدی، خستگی و سایر علائم را تجربه می کند (افسردگی چیست؟). در این فرم از افسردگی افراد غم و اندوه مداوم، از دست دادن علاقه به فعالیت‌های موردعلاقه و احساس بی‌ارزشی مداوم را تجربه می‌کنند.
۳. افسردگی پس از زایمان
یکی از شایع‌ترین انواع افسردگی، افسردگی پس از زایمان است. این نوع افسردگی در دوران بارداری یا پس از پایان بارداری در زنانی که به تازگی زایمان کرده‌اند، تشخیص داده می‌شود. زنان بعد از بارداری و زایمان تغییرات هورمونی، فیزیکی، عاطفی، مالی و اجتماعی را تجربه می‌کنند. این تغییرات می‌تواند علائم افسردگی بعد از زایمان را ایجاد کند.
۴. افسردگی فصلی
نوع دیگری از افسردگی وجود دارد که به آن افسردگی فصلی یا SAD گفته می‌شود. این نوع افسردگی در فصول خاصی از سال رخ می‌دهد. معمولاً از اواخر پاییز یا اوایل زمستان شروع می‌شود و تا بهار یا تابستان ادامه می‌یابد. به طور معمول، دوره‌های SAD نیز ممکن است در اواخر بهار یا تابستان شروع شود. علائم اختلال عاطفی فصلی زمستان ممکن است شبیه علائم افسردگی اساسی باشد. آنها در طول بهار و تابستان از بین می‌روند یا کاهش می‌یابند.
۵. اختلال دیس تایمیک
اختلال افسردگی دیس تایمیک که به‌عنوان اختلال افسردگی مداوم هم شناخته می‌شود، یکی از رایج‌ترین حالت‌های افسردگی است. این نوع از اختلالات خلقی زمانی است که فرد علائم افسردگی خفیف تا متوسط را در بیشتر روزهای سال، برای حداقل دو سال نشان دهد. در این فرم از افسردگی، علائم به‌شدت علائم افسردگی اساسی نیست.
۶. اختلالات دوقطبی
حتما از خود می‌پرسید اختلال دو قطبی !! یکی از انواع رایج و اصلی اختلالات خلقی، اختلال دوقطبی است. افرادی با این وضعیت دارای دوره‌های افسردگی متناوب و شدید با زمان‌های شیدایی یا خلق‌وخوی بالاترند. اختلال دوقطبی یک اختلال خلقی و وضعیت سلامت روان مادام‌العمر است که باعث تغییرات شدید در خلق‌وخو، سطوح انرژی، الگوهای تفکر و رفتار می‌شود.
۷. اختلال سیکلوتایمیک
اختلال سیکوتایمیک یکی از انواع رایج اختلال دوقطبی است که در آن افراد مبتلا یک حالت خلقی ناپایدار مزمن دارند. آنها هیپومانیا و افسردگی خفیف را برای حداقل دو سال تجربه می‌کنند. این تغییرات احساسی شدید می‌تواند به صورت مشخص روی عملکرد و فعالیت‌های فرد تاثیر بگذارد. با این حال، فراز و نشیب‌های عاطفی به اندازه اختلال دوقطبی I یا II شدید نیست.
۸. اختلالات خلقی در dsm۵
علاوه بر اختلالات خلقی بالا، چندین اختلال دیگر هم درdsm۵ جزو اختلالات خلقی دسته‌بندی می‌شود. برای مثال اختلال پیش از قاعدگی یا PMS یکی از آنهاست. برخی از اختلالات قطبی دیگر هم وجود دارند که با سایر وضعیت‌های سلامتی مرتبط‌اند. برای مثال، اختلالات خلقی مرتبط با بیماری‌های مزمن یا سرطان یا اختلال خلقی ناشی از مصرف مواد مخدر یا الکل نیز در دسته انواع اختلالات خلقی قرار دارند.
علائم اختلالات خلقی
بسته به سن و نوع اختلال خلقی، زمانی که فرد افسرده می‌شود ممکن است علائم متفاوتی داشته باشد. موارد زیر شایع‌ترین علائم اختلال خلقی هستند:
- خلق‌وخوی غمگین، مضطرب و تهی
- احساس ناامیدی یا درماندگی
- داشتن عزت‌نفس پایین
- احساس بی‌کفایتی یا بی‌ارزش بودن
- احساس گناه بیش از حد
- عدم علاقه برای انجام فعالیت‌های عادی یا فعالیت‌هایی که زمانی فرد از انجام آنها لذت می‌برد.
- مشکل در روابط جنسی، زناشویی یا اجتماعی
- مشکل در خواب یا زیاد خوابیدن
- تغییر در اشتها یا تغییرات شدید وزنی
- کاهش انرژی
- مشکل در تمرکز
- عدم توانایی برای تصمیم‌گیری
- تحریک‌پذیری، خصومت یا پرخاشگری
- داشتن افکار خودکشی یا اقدام به خودکشی
| گروه سنی | تغییرات در اشتها یا خواب | تحریک‌پذیری یا غم و اندوه | انزوای اجتماعی | مشکل در تمرکز | تغییرات در سطح انرژی | افکار خودآزاری یا خودکشی |
|---|---|---|---|---|---|---|
| کودکان | ممکن است در غذا خوردن وسواس به خرج دهند یا در خوابیدن به‌تنهایی مشکل داشته باشند. | ممکن است به طور مکرر عصبانیت یا گریه کنند. | ممکن است از بازی با سایر کودکان خودداری کنند. | ممکن است در تمرکز در مدرسه یا در زمان بازی مشکل داشته باشند. | ممکن است بیشتر از حد معمول خسته یا بی‌حال به نظر برسند. | این یک علامت جدی است که نیاز به کمک فوری حرفه‌ای بدون در نظر گرفتن سن دارد. |
| نوجوانان | ممکن است به طور بیش از حد بخوابند یا در به خواب رفتن مشکل داشته باشند. | ممکن است بد خلق یا گوشه‌گیر شوند. | ممکن است خود را از دوستان و خانواده جدا کنند. | ممکن است در تمرکز در کلاس یا تکمیل تکالیف مشکل داشته باشند. | ممکن است انرژی بیش از حد یا مشکل در خواب داشته باشند. | این یک علامت جدی است که نیاز به کمک فوری حرفه‌ای بدون در نظر گرفتن سن دارد. |
| چوانان | ممکن است وعده‌های غذایی را حذف کنند یا پرخوری کنند یا الگوهای خواب نامنظمی داشته باشند. | ممکن است احساس ناامیدی یا بی‌ارزشی کنند. | ممکن است علاقه خود را به فعالیت‌های اجتماعی یا سرگرمی‌ها از دست بدهند | ممکن است در تمرکز بر روی وظایف در محل کار یا مدرسه مشکل داشته باشند. | ممکن است احساس خستگی یا کمبود انگیزه کنند. | این یک علامت جدی است که نیاز به کمک فوری حرفه‌ای بدون در نظر گرفتن سن دارد. |
| بزرگسالان | ممکن است تغییرات در وزن یا مشکل در خواب را تجربه کنند. | ممکن است دائماً احساس افسردگی کنند یا علاقه خود را به فعالیت‌هایی که قبلاً از آنها لذت می‌بردند از دست بدهند. | ممکن است علاقه خود را به گذراندن وقت با عزیزان از دست بدهند. | ممکن است در تمرکز بر روی کارهای روزانه یا سرگرمی‌ها مشکل داشته باشند. | ممکن است دائماً احساس خستگی کنند یا به دلیل کمبود انرژی در انجام وظایف مشکل داشته باشند. | این یک علامت جدی است که نیاز به کمک فوری حرفه‌ای بدون در نظر گرفتن سن دارد. |
اختلالات خلقی در کودکان
در کودکان ممکن است یک سری نشانه‌های خاص، با توجه به نوع اختلال خلقی ایجاد شده در آنها دیده شود. از بدخلقی و بهانه‌گیری‌های بی‌دلیل گرفته تا کاهش فعالیت‌های روزمره، بی‌حرکتی، آشفتگی و بی‌قراری، زودرنجی و کاهش اعتمادبه‌نفس در کودک، همگی می‌توانند نشان‌دهنده نوعی از اختلال عاطفی در کودکان باشند.
اختلالات خلقی در نوجوانان
در نوجوانان علائم افسردگی یا اختلال دوقطبی ممکن است کمی متفاوت باشد یا این که برخی از نشانه‌ها بیشتر در آنها دیده شود. نوجوانان با اختلال خلقی معمولاً افسردگی مزمن و ادامه‌دار را تجربه می‌کنند. احساس غم و اندوه شدید، فکر یا تمایل به خودکشی، مشکل در برقراری ارتباطات اجتماعی، احساس پوچی و ناامیدی، مشکلات خواب، کاهش وزن یا افزایش شدید وزن، از دست دادن اشتها، عصبی بودن و پرخاشگری از اصلی‌ترین نشانه‌های اختلالات خلقی در نوجوانان است. نوجوانان ممکن است حس پوچی، احساس گناه و بی‌ارزش بودن داشته باشند.
اختلالات خلقی در جوانان
جوانان بسته به نوع اختلال خلقی که دارند، انواع مختلفی از نشانه‌ها را دارند. از خلق‌وخوی غمگین گرفته تا احساس ناامیدی و خستگی زیاد و مشکلات خواب، ممکن است در آنها دیده شود. مشکلات رابطه، خصوصا مشکل در رابطه جنسی و عدم لذت‌بردن از کارهایی که قبلاً انجام می‌دادند، از دیگر نشانه‌های اختلالات خلقی در جوانان است. جوانانی که به دلیل مشکلات زندگی دچار افسردگی شدید می‌شوند، بیشتر با افکار پوچی، بی‌ارزش بودن و تمایل به خودکشی مواجه می‌شوند.
اختلالات خلقی در بزرگسالان
افسردگی، غم و اندوه طولانی، تحریک‌پذیری یا اضطراب، بی‌حالی و کمبود انرژی، هذیان‌گویی، مشکلات خواب، تغییرات خلقی غیرعادی و مزمن، احساس پوچی و بی‌ارزش بودن، احساس گناه و بی‌اشتهایی از جمله نشانه‌های رایج اختلالات خلقی در بزرگسالان است.