خصوصیات عاطفی نوجوانان
نوجوان و حیات عاطفی
نوجوانی دوره ای است که حیات انفعالی(عاطفی) میدان وسیع تری برای عمل می یابد و نوجوان از هر حیث آماده بروز عکس العمل های هیجانی و عاطفی شدید است؛
به عبارت دیگربین ضربه هیجان و عکس العملی که از آن ضربه در نوجوان به وجود می آید تناسب چندانی وجود نداردو عکس العمها معملا قوی تر و حادتر از ضربه های هیجانی است. به زبان ساده تردر این دوره »حساسیت« ها، به »خود گرفتن« ها و »زودرنجی« ها بیش از هر دوره دیگری
شخصیت نوجوان را تحت تاثیر قرار میدهد، بنابراین با وجود آگاهی از این مطلب،لزوم احتیاط بیشتردر برخورد با نوجوان مشخص می شود.
خصوصیات عاطفی نوجوانان
بی ثباتی عاطفی
نوسانهای عاطفی یکی از بزرگترین مشخصه های این دوره است. به همین دلیل، اگر نوجوانان در اثر بی اعتمادی و عدم اطمینان نسبت به انتقاد دیگران حساس می شوند ، جای تعجب نیست.
مع الاسف در برخی موارد، وقتی بی ثباتی عاطفی نوجوانان با برخورد های نا مناسب بزرگساالن در هم می آمیزد،
به نوعی پریشانی عاطفی منجر؛ به گونه ای که نوجوانان احساس می کنند که دارند فرو می ریزند و تکیه گاهی برای سر و سامان بخشیدن به وضعیت عاطفی خود ندارند.
خواهشهای متضاد
بی ثباتی عاطفی ، امکان انتخاب قطعی وصحیح و مشخص را برای نوجوانان محدود می سازد؛به گونه ای که تقریبا می توان گفت نوجوان در برخوردهایش فاقد قاطعیت همیشگی و پایداراست.
افراط در احساسات
نوجوان در دوران بلوغ )زودانگیخت( بوده و به اصطالح سریع التاثیرمی باشد؛به گونه ای که واکنش آنها در برابر مسایل، غالبا از کودکان بیشتر و پر هیجانترمی باشد،فوران احساسات در آنها به حدی است که با یک
جمله یک کنایه وحتی یک حرکت طوفانی از احساسات به پا می کند.
احساسات نامطبوع
اگر چه نوجوان گاهی امیدوار و گاهی مایوس و نا امید است اما در مجموع غلبه و برتری با احساسات نامطبوع و منفی است، یعنی حالت نومیدی همچون امواجی خروشان او را احاطه و به راحتی دلسرد می کند
نوجوان و حیات عاطفی
تخیل گرایی
صفت بارز و مشخص این دوران از نظر عاطفی ، خیالپردازی شدید و وسیع نوجوان است. تخیالت دریچه هایی اطمینان بخش برای رهایی موقت از مشکالت و پناه بردن به دنیای آرام خیاالت و رویاها هستند. نوجوان تصور
می کند که واقعیت های دنیای خارج، درعالم خیال نیز قابل دسترس است، لذا به عالم تخیالت رو می کند.
خیالبافی نوجوانان بر حسب جنسیت و سن آنها متفاوت و شامل موضوع های متنوعی است. از سوی دیگر
توسعه خیالبافی با رشد عقالنی نسبت معکوس دارد؛ یعنی هر اندازه رشد نیروی تشخیص و واقع بینی بیشتر شود،از میزان و حجم خیالپردازی کاسته می شود.
ماجراجویی
ویژگی عاطفی دیگری که نوجوانان را ازسایرگروهای سنی متمایز می کند، عالقه شدید آنها به حوادث ناشناخته و دنیای اسرار آمیز وقایع می باشد.به طور کلی مجهوالت بیش ازمعلومات نظر آنها را به خود جلب می کند.
این کیفیت به خصوص در سنین بین ۱۲تا۱۵بیشترو عالقه آنها به رمانهای مربوط به حوادث ماجراجویانه شدید تر است نوجوان به تدریج با عبور از ۱۵ سالگی قدری از حیث ماجراجویی متعادل شده و به اشعار سمبلیک و رمانهای احساسی و تراژدیک عالقمند می شود.
در این مرحله است که خطرات بیشتری او را تهدید می کند.زیرا احساس، زمینه مناسبی برای گرایش به کتب عاشقانه و رمانتیک خواهد بودو متاسفانه تعداد کتبی که با ماهیتهای غیر فرهنگی به اندیشه نوجوان هجوم می برند کم نیستند. لذا بهترین موقعیت برای معرفی کتاب هایی که در شکل گیری شخصیت نوجوان کمک کننده است این زمان است
توصیه هایی تربیتی در باب حیات عاطفی نوجوان
-
توجه به نیاز مبرم نوجوان به تفکر و درونی شدن احساسات وی،الزم است فرصت هایی کافی در اختیار نوجوان قرار گیرد تا با خود خلوت کند، و به فکر فرو رود.
-
اشاره نمودیم که عواطف نوجوان سر کش و نیازمند کنترل و نظارت است،اگر نظارت و کنترل به موقع، به جا ، صحیح ،توأم با صمیمیت و محبت صورت گیرد می توان در به وجود آمدن ارتباطی موثر امیدوار بود
-
همان گونه که روابط گرم و مستحکم عاطفی، فاصله ها را کم می کند و بر تفاهم و حسن سلوک می افزاید ، روابط غلط و معیوب عاطفی نیز نوجوان را با مشکالت دیگری مواجه می کند که به مراتب بهای سنگینی برای جبرانش باید پرداخت. پس در ارتباط با نوجوان نباید از چهارچوب اعتدال و منطق خارج شد.
-
در پاره ای از موارد نوجوان برای تجسم و تبلور رویا ها و احساسات نیرومند خود به بیان مسائلی می پردازد که از آنها به عنوان دروغپردازی یاد می کنیم. درمواقع برخورد با این دروغپردازی ها ، از هر گونه برچسب زدن و اطالق کلماتی از قبیل دروغگویی فریبکاری و غیره از ضربه زدن به احساسات او، خود داری کنید و با سکوت کردن نوجوان را دراتخاذ این شیوه تشویق نکنید بلکه با تدبیر و درایت به گونه ای غیر مستقیم سخنان او را
گوش نموده و با طرح سؤالهایی او را وادار به گفتن حقیقت کرد . سؤال هایی از این قبیل:
– آیا مطمئنی این مطلب، همینطور است که می گویی؟
– آیا اطمینان داری که چیزی در بیان مطلب، اشتباه نشده است؟
– من حرفهایت را باور دارم ولی فکر می کنم باید بیشتر دقت کنی.
-
از آنجا که هیجان های عاطفی عموما در دوره نوجوانی همراه با »خواهش ها و قطب های متضاد« در نوسانند، لذا تظاهرات عاطفی آنها از قبیل غم و شادی، خشم و محبت ، انزوا و تعاون و غیره دائما در حال تغیر است، بنابراین نباید این گونه تظاهرات رفتاری را به مثابه رفتاری پایدار و همیشگی تلقی نمود و برچسب خاصی حاصل از آن رفتار و بنابر تشخیص خود به نوجوان زد.
-
قبال اشاره نمودیم که نوجوان به اقتضای عدم تعادل عاطفی ، قادر به کنترل هیجان و احساسات خود از قبیل شادی و خشم نیست در این شرایط ممکن است فریاد هم بزند و سر و صدا هم راه بیندازد. دراین شرایط به جای هر نوع عکس العمل تند و شدید که وضعیت را به مراتب بدتر میکند مالیمت و خویشتنداری حداقل نوجوان را جری تر و آشفته نخواهد کرد. در واقع انسان عاقل به فرموده امام علی)ع(کسی است که وقتی بین دو شر و ضرر قرار گرفت و مجبور به انتخاب شد چیزی را برگزیند که ضرر کم تری دارد. در حالت تقابل با نوجوان قرار گرفتن یک نوع ضرر است و خویشتن داری و سکوت و مالیمت نیز در توان همه کس نیست ، مصلحت تربیتی اقتضا دارد که شخص هر چقدر می تواند جلوی این تقابالت با نوجوان را بگیرد و با عمل نسنجیده خود فاصله ها را بیشتر و محبت و همدلیها را کمتر نکند