مقیاس دلزدگی زناشویی (CBM)

شیوه تکمیل: در طی سه ماهه گذشته تا چه حد احساسات زیر را در خانواده (روابط زنا شویی) نسبت به همسر خود تجربه کرده اید؟ با توجه به ملاك هاي زیر گزینه اي را که بیانگر احساس فعلی شما در این لحظه است را برگزینید.هیچ پاسخی به عنوان صحیح یا غلط قلمداد نمی شود. لذا بهترین گزینه اي را که احساس شما را توصیف می کند با زدن یک ضربدر (*) مشخص کنید.

روش نمره گذاری و تفسیر

این پرسشنامه دارای 21 سوال بوده و هدف آن ارزیابی ابعاد رفتار شهروندی افراد (نوع دوستی، وظیفه شناسی، جوانمردی، ادب و مهربانی، فضیلت مدنی) است. مقیاس دلزدگی زناشویی یک ابزار خود سنجی است که براي اندازه گیري درجه دلزدگی زناشویی در بین زوج ها طراحی گردیده است. این مقیاس از یک ابزار خودسنجی دیگري که براي اندازه گیري دلزدگی بکار می رود اقتباس شده است. این مقیاس توسط پاینز (1996) ابداع گردید”(پانیز و نانز 2003، لائس و لائس 2001 ).

این پرسشنامه 21 ماده دارد که شامل 3 جزء اصلی خستگی جسمی (مثلا احساس خستگی، سستی و داشتن اختلالات خواب) از پا افتادن عاطفی (احساس افسردگی، ناامیدي، در دام افتادن) و از پا افتادن روانی (مثل احساس بی ارزشی، سرخوردگی و خشم به همسر) می باشد تمام این موارد روي یک مقیاس هفت امتیازي پاسخ داده می شوند. سطح 1 معرف عدم تجربه عبارت مورد نظر و سطح 7 معرف تجربه زیاد عبارت مورد نظر پانیز: 1996 ترجمه شاداب 1386 صفحه 351 است.

طیف پاسخگویی آن از نوع لیکرت بوده که امتیاز مربوط به هر گزینه در جدول زیر ارائه گردیده است:

برای بدست آوردن میزان دلزدگی زناشویی باید دستورالعمل زیر ار اجرا نمود:

• مرحله اول: امتیازهایی که به موارد زیر داده شده است را با هم جمع می شوند:

21-18-17-16-15-14-13-12-11-10-9-8-7-5-4-2- 1

• مرحله دوم: امتیازهایی را که به شماره هاي 3، 6، 19، 20 داده شده است با هم جمع می شوند.
• مرحله سوم: امتیاز مرحله دوم از عدد 32 کم می شود.
• مرحله چهارم: امتیاز مرحله اول با مرحله سوم جمع می شود.
• مرحله پنجم: عدد مرحله چهارم بر عدد 21 تقسیم می شود.

عدد حاصل درجه دلزدگی را نشان می دهد. لازم به ذکر است که اعداد بزرگتر بیانگر میزان دلزدگی بالاتر خواهند بود و برعکس.

روایی و پایایی

ارزیابی ضریب اعتبار مقیاس دلزدگی زناشویی نشان داد که آن داراي یک همسانی درونی بین متغیرها در دامنه 84/0 و 90/0 است روایی به وسیله همبستگی هاي منفی با ویژگی هاي ارتباطی مثبت به تایید رسیده است مانند :نظر مثبت در مورد ارتباط، کیفیت مکالمه، احساس امنیت، خود شکوفایی، احساس هدفمندي، کشش و جاذبه عاطفی نسبت به همسر و کیفیت رابطه جنسی آنها. نسخه هاي ترجمه شده CBM به طور موفقیت آمیزي در مطالعات بین فرهنگی در نروژ، مجارستان ، مکزیک، اسپانیا، پرتغال، فنلاند و اسراییل استفاده شده است (پانیز و نانز، 2003، لائس و لائس 2001).

همانطور که مشاهده می شود CBM از همسانی درونی و ضریب پایایی بالا و رضایت بخشی برخوردار و جهت اندازه گیري میزان دلزدگی زناشویی مناسب است.

ضریب اطمینان آزمون – بازآزمون 89/0 براي یک دوره یک ماهه، 76/0 برای یک دوره دو ماهه، و 66/0 برای دوره چهارماهه بود تداوم درونی براي اغلب آزمودنی ها با ضریب ثابت آلفا سنجیده شد، که بین 91/0 تا 93/0 بود (پاینز ترجمه شاداب، 1381). در ایران نیز نویدي (1384) الفا کرونباخ این پرسشنامه را در مورد 240 نمونه 120 پرستار و 120 معلم اندازه گیري کرد که عبارت است 86/0.

منبع: پاينز، آيالامالاچ. (1996). چه كنيم تا عشق رويايي به دلزدگي نينجامد، ترجمه ي فاطمه شاداب، (1381). تهران: انتشارات ققنوس.

منبع: نويدي، فاطمه. ( 1384 ). بررسي و مقايسه رابطه دلزدگي زناشويي با عوامل جو سازماني در كاركنان ادارات آموزش و پرورش و پرستاران بيمارستانهاي شهر تهرا . ن پايان نامه ي چاپ نشده ي كارشناسي ارشد در رشته ي مشاوره. دانشگاه شهيد بهشتي.

البته برخی مقالات سه خرده مقیاس را برای این پرسشنامه در نظر گرفته اند:

• خستگی جسمی: آیتم های 1-4-7-10-13-16-20
• خستگی عاطفی: آیتم های 2-5-8-12-14-17-21
• خستگی روانی: آیتم های 3-6-9-11-15-18-19