درمان افسردگی پس از زایمان
درمان افسردگی پس از زایمان، در اولین روزها و هفته‌های پس از زایمان، شخصی که به تازگی مادر شده است. احساسات گوناگونی را تجربه می‌کند. او ممکن است احساسات جدید و زیبایی مثل احساس افتخار، شادی و سعادت را داشته باشد. و همچنین ممکن است احساسات ناخوشایندی مثل غم و ناراحتی را هم تجربه کند.
برخی از این احساسات طبیعی هستند و پس از چند هفته فرد به حالت عادی بازمی‌گردد ولی برخی از آنها غیرطبیعی هستند. و ممکن است برای ماه‌ها باقی بمانند که به این حالت اخیر، افسردگی پس از زایمان گفته می‌شود. آشنایی با علائم و روش درمان افسردگی پس از زایمان باعث می‌شود که نگرانی از این اختلال کاهش یابد و شخص سریع‌تر به روال زندگی عادی بازگردد.
احساسات ناراحتی و بازه‌های زمانی احساس اندوه که بعد از تولد کودک پیش می‌آید با عنوان “بیبی بلوز ” (گرفتگی خلق پس از زایمان) شناخته می‌شود. حالت موسوم به بیبی بلوز پس از زایمان یک اختلال روانشناسی شایع است و شدت آن اغلب طی یک یا دو هفته کاهش می‌یابد. این نوع از ناراحتی اغلب به تغییرات هورمونی عمده که بعد از تولد رخ می‌دهد مرتبط است. تقریبا از هر هفت زن یک نفر چیزی شدیدتر از یک اختلال ساده بیبی بلوز را تجربه می‌کند.
علائم افسردگی
اگر از علائم زیر، پنج مورد یا بیشتر را تقریباً هر روز و در بیشتر طول روز، به مدت حداقل دو هفتۀ متوالی تجربه کردید، ممکن است مبتلا به افسردگی پس از زایمان شده باشید:
احساس غم و اندوه شدید، پوچی یا ناامیدی
احساس برانگیختگی و خشم
گریه کردن مداوم یا بیشتر وقت‌ها قرار داشتن در آستانۀ گریه
بی‌علاقگی یا لذت نبردن از فعالیت‌ها و سرگرمی‌های معمول خود
دشواری در به خواب رفتن در آغاز شب یا مشکل در بیدار ماندن طی روز
از دست دادن اشتها یا خوردن بیش از حد
احساس گناه شدید
حس بی‌ارزش بودن زندگی
احساس ناتوانی در کنار آمدن با مسائل
داشتن افکار منفی در مورد خودتان
ترس از تنها ماندن با کودکتان
حس ترس بی‌‌دلیل و غیرقابل کنترل
وسواس بیش از حد
حواس‌‌پرتی
داشتن رویاهایی در مورد آسیب دیدن کودکتان
مشکل در تمرکز یا تصمیم‌گیری
کناره‌گیری از دوستان و خانواده
بی‌علاقگی به کودک
ناتوانی در مراقبت از کودک
احساس خستگی شدید و رخوت
مصرف داروهای ضدافسردگی هنگام شیردهی
مصرف داروهای ضدافسردگی در حین شیردهی بی‌خطر است. هرچند داروها از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می‌شود، اما سطح آنها بسیار پایین است. مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین، ایمن‌ترین گزینه تلقی می‌شود و اغلب برای زنان شیرده مبتلا به افسردگی تجویز می‌شود. دیگر داروهای ضدافسردگی نیز به نظر می‌رسد بی‌خطر باشد شامل مهارکننده‌های بازجذب نوراپی‌نفرین و بیشتر داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای است.
بر اساس برخی پژوهش‌ها، نوزادان مادرانی که داروهای ضدافسردگی مصرف کرده‌اند و با شیر مادر تغذیه شده‌اند، ممکن است کمی بیشتر تحریک‌پذیر باشند یا در تغذیه یا خواب دچار مشکلاتی باشند. با این حال، نوزادان مادرانی با افسردگی درمان‌نشده نیز می‌توانند همین مشکلات را داشته باشند. اگر می‌خواهید بدانید که تغییر در غذا خوردن، خواب یا رفتار کودک شما ناشی از داروهایی است که مصرف می‌کنید، با پزشک خود صحبت کنید و به خاطر داشته باشید که مصرف داروی خود را ادامه دهید، مگر این که پزشک دستور قطع آنها را بدهد.
درمان افسردگی بعد از زایمان
افسردگی پس از زایمان برای بیمار ناراحت کننده و ترسناک است و باعث ایجاد احساس تنهایی می شود، اما خوشبختانه پشتیبانی و روش های درمانی موثری برای این عارضه در دسترس هستند. اگر خانمی فکر می کند که افسردگی پس از زایمان دارد باید در اسرع وقت با پزشک خود صحبت کند. اکثر بیماران با درمان های حمایتی بهبودی کامل می یابند، اگرچه ممکن است درمان افسردگی بعد از زایمان زمان بر باشد. انواع روش های درمان افسردگی بعد از زایمان عبارتند از:
1) درمان های خودیاری و حمایتی:
-بیمار باید با همسر، دوستان و خانواده خود ارتباط داشته باشد. اطرافیان باید بیمار را درک کنند و اقدامات حمایتی برای بیمار انجام دهند. بیمار هم باید ارائه کمک از سوی اطرافیان را بپذیرد و از آن ها بخواهد که در نگهداری نوزاد، کارهای خانه مانند آشپزی و خرید به او کمک کنند.
-بیمار برای خود وقت بگذارد و فعالیت های رضایت بخش و آرامش بخش از قبیل پیاده روی، گوش دادن به موسیقی، خواندن کتاب و گرفتن دوش آب گرم انجام دهد.
-بیمار باید هر زمانی که می تواند استراحت کند، گرچه پس از زایمان، استراحت کردن به دلیل مراقبت از نوزاد و شیردهی دشوار است؛ در نتیجه همسر بیمار باید در کار شبانه به بیمار کمک کند.
-بیمار باید برای تقویت روحیه خود به طور منظم ورزش کند.
-بیمار رژیم غذایی منظم، سالم و طولانی مدت داشته باشد.
-بیمار باید از استعمال دخانیات و نوشیدن الکل پرهیز کند، زیرا این امر می تواند افسردگی او را تشدید نماید.
2) درمان های روان شناختی:
درمان های روانشناختی معمولا از اولین روش ها برای درمان افسردگی بعد از زایمان هستند. یکی از روش های درمانی روانشناختی، رفتار درمانی است. هدف از رفتار درمانی، تغییر رفتار منفی به رفتار مثبت و ایجاد مثیت اندیشی است. رفتار درمانی معمولا 3 تا 4 ماه طول می کشد.
درمان بین فردی یکی دیگر از انواع درمان های روانشناختی است. درمان بین فردی شامل گفتگو با یک درمانگر در مورد شناسایی مشکلات روابط بیمار با خانواده، دوستان و نحوه برخورد آن ها با افسردگی است. درمان بین فردی معمولا 3 تا 4 ماه به طول می انجامد.
3) دارو درمانی:
در صورت افسردگی متوسط تا شدید و عدم تمایل به درمان روانشناختی، پزشک ممکن است برای درمان افسردگی بعد از زایمان از داروهای ضد افسردگی استفاده کند. همچنین ممکن است در صورت داشتن سابقه افسردگی یا افسردگی خفیف پس از زایمان، برای بیمار داروهای ضد افسردگی تجویز می شود.
داروهای ضد افسردگی با ایجاد تعادل مواد شیمیایی موجود در مغز، سبب بهبودی خلق و خوی بیمار می شوند. داروهای ضد افسردگی علائم تحریک پذیری، عدم تمرکز و بی خوابی را کاهش داده و به بیمار کمک می کنند که بتواند با نوزاد خود رابطه مناسبی داشته باشد. تاثیر داروهای ضد افسردگی حداقل یک هفته پس از مصرف شروع می شود، بنابراین در صورت عدم احساس بهبودی باید درمان ادامه یابد. پس از احساس بهبودی بیمار باید تا 6 ماه داروهای ضد افسردگی را مصرف نماید. در صورت قطع زود هنگام داروهای ضد افسردگی، ممکن است افسردگی بعد از زایمان مجددا شروع شود.
آیا در دوران شیردهی میتوان از داروهای ضد افسردگی استفاده کرد؟
اگر مادر شیرده است، باید در مورد داروهای ضد افسردگی مناسب در دوران بارداری با پزشک خود صحبت کند، زیرا مصرف همه داروهای ضد افسردگی در دوران شیردهی بی خطر نیستند. پزشک باید داروهایی که دارای کمترین عوارض برای مادر و نوزاد هستند را تجویز نماید.
عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی:
شایع ترین عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی عبارتند از:
• احساس بیماری؛
• خشکی دهان؛
• یبوست؛
• سر گیجه؛
• تاری دید؛
• احساس تحریک یا لرزش؛
عوارض فوق باید مدتی پس از مصرف دارو از بین بروند.
اقدامات لازم در هنگام افسردگی پس از زایمان شدید:
اگر افسردگی پس از زایمان شدید باشد و بیمار با درمان های فوق بهبود نیابد، احتمالا بیمار به یک تیم متخصص بهداشت روان ارجاع داده می شود. درمان افسردگی بعد از زایمان در این گونه موارد عبارت است از:
• رفتار درمانی شناختی؛
• روان درمانی؛
• استفاده از داروهای مختلف؛
• ماساژ کودک جهت ارتقا ارتباط عاطفی مادر و نوزاد؛
• الکترو شوک درمانی.
اگر افسردگی بعد از زایمان آنقدر شدید باشد که احتمال ایجاد آسیب از طرف مادر به خودش یا نوزاد وجود داشته باشد، ممکن است بیمار در بیمارستان بستری شود. تا هنگام بهبودی مادر، نوزاد توسط پدر یا نزدیکان نگهداری می شود.
پیشگیری از افسردگی پس از زایمان:
تاکنون به جز حفظ سبک زندگی سالم هیچ راهی برای پیشگیری از افسردگی پس از زایمان شناخته نشده است. اما اگر فردی سابقه افسردگی یا سابقه خانوادگی افسردگی پس از زایمان دارد و باردار می باشد و یا تصمیم به بارداری دارد، باید به مشاور یا روانپزشک مراجعه نماید. این امر سبب می شود که در صورت لزوم، درمان مناسب برای پیشگیری از افسردگی بعد از زایمان صورت گیرد. اگر خانمی در طول بارداری خود مشکلات بهداشت روان دارد باید تا چند هفته پس از زایمان به طور مرتب توسط پزشک ویزیت شود.
