پرسشنامه ی توانایی شناختی :

 

 

نجاتی (1392) پرسش نامه توانایی های شناختی را با هدف ارزیابی هفت عامل مجزا (حافظه، توجه انتخابی و کنترل مهاری ، تصمیم گیری ، برنامه ریزی ، توجه پایدار ،شناخت اجتماعی و انعطاف پذیری شناختی ) طراحی کرد . این آزمون شامل 37 سوال است که برای هر شاخص 5 تا 7 سوال گنجانده شده است و پاسخ هر سوال بر اساس یک مقیاس 5 درجه ای لیکرات از تقریباً هرگز(1) تا تقریبا همیشه (5) مشخص می شود.

این پرسشنامه که به صورت سه مطالعه مقطعی مجزا اجرا شد،یک هزار و 95 نفر(444 مرد و 651 زن) برای تکمیل نسخه ابتدایی پرسشنامه  به منظور تحلیل عامل اکتشافی،50 نفر در مطالعه آزمون – باز آزمون با فاصله سه هفته تا یک ماه به منظور پایایی پرسش نامه و 181 سالمند و 224 جوان برای بررسی روایی تمیز پرسش نامه شرکت کردند . برای تحلیل داده ها،از آزمون تحلیل عاملی ، کومولوگروف اسمیرنف،آزمون پیرسون و آزمون تی استفاده شد.

آلفای کرونباخ پرسش نامه 83 % و همبستگی پیرسون دو نوبت آزمون در سطح 1% معنا دار بود.تمامی مقیاس های آزمون ( به جز شناخت اجتماعی ) در سطح 1% با معدل همبستگی داشتند.آزمون تی بین تمامی شاخص های آزمون ( به جز برنامه ریزی و شناخت اجتماعی ) تفاوت معناداری نشان داد . روایی و پایایی پرسش نامه طراحی شده به منظور ارزیابی کارکردهای شناختی مطلوب است.

پرسشنامه ی توانایی شناختی

افراد درموقعیت های مختلف متفاوت از یکدیگر عمل می کنند. به هر یک از سوالات زیر بر اساس رفتار خود پاسخ دهید . ارزش اعداد برای نمره دهی بدین ترتیب است :

1 = تقریباً هرگز       2 = به ندرت      3 = گاهی اوقات      4 = اغلب      5 = تقریباً همیشه

 

ردیف	عبارت	1	2	3	4	5
1	به خاطر آوردن  کارهایی که قصد انجام دادن آنها را دارم ، مشکل است.
2	به خاطر آوردن وقایعی که هفته گذشته برایم روی داده است مشکل است.
3	اسامی افرادی که هر روز با آنها  سر و کار دارم ،یادم می رود.
4	شناسایی افرادی که قبلاً ملاقات کرده ام ،مشکل است .
5	من فراموش می کنم برای چه منظوری از خانه بیرون آمده ام .
6	در گفت و گو موضوع مکالمه را فراموش می کنم و دائم حاشیه می روم.
7	انجام هم زمان دو کار برام مشکل است و حواسم را پرت می کند.
8	تغیر عادت موجب احساس ناراحتی و تشویش در من می شود.
9	یادگیری مهارت جدید برایم سخت است
10	من با کوچک ترین صدایی تمرکزم از بین می رود.
11	من درجمع نظرات نامناسبی را ارائه می دهم که بعداً متوجه می شوم که بهتر بود ناگفته باقی     می ماند.
12	خیلی وقت ها به یاد کارهایی که قبلاً انجام داده ام می افتم ، از نسنجیده بودن آنها تعجب        می کنم.
13	پاداش سریع کم را بر پاداش زیاد دیرتر ترجیح می دهم.
14	سرعت انجام کارها از دقت آنها برایم مهم تر است.
15	در تصمیم گیری حوصله سبک و سنگین کردن شرایط را ندارم و دم دست ترین گزینه را انتخاب می کنم.
16	انتظار کشیدن برایم سخت است.مثلاً یک دقیقه پشت چراغ قرمز ایستادن برایم خیلی طولانی به نظر می آید.
17	در حین انجام کار نمی توانم بین ابعاد مهم و غیر مهم کار تفاوت قائل شوم و هر کاری دم دستم بود انجام می دهم.
18	برای دستیابی به اهداف بلند مدت خود ، نمی توانم اهداف کوتاه مدت و نقشه رسیدن به آنها را ترسیم کنم.
19	من برنامه ریزی طولانی مدتی برای آینده خود ندارم.
20	برنامه ریزی کارهای روزانه برایم دشوار است.
21	من نمی توانم مدت زیادی به حرف های افرادی که شمرده و کند حرف می زنند ،گوش کنم.
22	اگر بخواهم شیر اجاق را کم کنم ، معمولاً آن را خاموش می کنم.
23	گوش دادن به یک سخرانی تلویزیونی به طور کامل ، برایم خسته کننده است.
24	در صورتی که یک فرد در یک جلسه اجتماعی معذب باشد ، من کاری می کنم که فرد حس راحت تری پیدا کند.
25	به اینکه دیگران به حرفهایم گوش کنند ، توجه می کنم.
26	می توانم منظور افراد را با نگاه کردن به آنها متوجه شوم.
27	من فراموش می کنم وسایلم را کجا گذاشته ام و دائم دنبال وسایلم می گردم.
28	خیلی وقت ها تصمیمی می گیرم که عواقب آن را در نظر گرفته و بعداً پشیمان می شوم.
29	بیش از ده دقیقه نمی توانم روی یک موضوع (مثلاً مطالعه ) تمرکز کنم.
30	نمی توانم در حین گوش دادن به یک سخرانی از آن یادداشت بردارم.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

پرسشنامه ی حالت فراشناختی^[1]

این پرسشنامه توسط انیل و عابدی^[2] (1996) ساخته شده و توسط نویدی (1383،به نقل از ابافت،1388) ترجمه شده است . پرسشنامه حالت فراشناختی ، ابزاری است که تفکر سطوح بالاتر  یا مهارت های فراشناختی را       می سنجد . این پرسشنامه از 20 سوال تشکیل شده است که دارای 4 مقیاس فرعی است و برای اندازه گیری هر مقیاس آن 5 ماده در نظر گرفته شده است . مقیاس های فرعی عبارتند از : ا- برنامه ریزی 2- نظارت یا بازیابی خویشتن 3- راهبرد شناختی 4- آگاهی .  شیوه نمره گذاری مقیاس اندازه گیری پرسشنامه حالت فراشناختی ترتیبی بوده  و شبیه طیف لیکرات ، دامنه آن از 1 تا 4 متغیر است . بالاترین نمره ممکن 80 و پایین ترین نمره ممکن 20 خواهد بود.با توجه به این که هر مقیاس از 5 ماده تشکیل شده است،حداکثر نمره ممکن فرد در هر مقیاس 20 و حداقل آن 5 خواهد بود.

ضرایب پایایی گزارش شده از 70 % تا 83 % متغیر بوده است.همچنین برای ، بررسی روایی سازه ،رابطه اندازه های حالت فراشناختی با پیشرفت تحصیلی ملاک قرار گرفت که با توجه به همبستگی دو متغیر ذکر شده این پرسشنامه دارای روایی کافی است (انیل و عابدی ،1996) . در پژوهش ابافت (1388) پایایی پرسشنامه حالت فراشناختی با استفاده از دو روش آلفای کرونباخ و تنصیف به ترتیب 75 % و75 % و ضرایب پایایی برای مقیاس آگاهی با استفاده از آلفای کرونباخ و تنصیف 75 % و 75% بدست آمد.

این ضرایب برای مقیاس راهبرد شناختی ،50% و 54% و برای مقیاس برنامه ریزی 56% و 42%  برای مقیاس خود باز بینی 51% و 59% می باشد .

پژوهش بختیار پور (1391) ، برای تعیین اعتبار سازه پرسشنامه یاد شده از طریق همبسته نمودن نمرة آن با پرسشنامه راهبردهای یادگیری خودگردان مشخص شد که همبستگی مثبت معنی داری بین آن ها وجود دارد که بیانگر برخورداری پرسشنامه حالت فراشناختی از اعتبار لازم می باشد (0001% =  P،54% =  r) . اعتبار این پرسشنامه زیر نظر متخصصان تایید شد.

 

 

 

 

پرسشنامه ی حالت فراشناختی انیل و عابدی (1996)

با سلام

راهنمایی :

تعدادی از جملاتی که افراد غالباً برای توصیف خود از آنها استفاده کرده اند در زیر ارائه شده است .هر جمله را بخوانید و بگویید در طی امتحانات ، در آن مورد چه فکری داشتید. کلمه یا عبارتی را بیابید که فکر شما را به بهترین نحو بیان می کند. هیچ پاسخ صحیح یا غلطی وجود ندارد .روی هیچ یک از جملات بیش از حد وقت نگدارید . به یاد داشته باشید پاسخی را انتخاب کنید که نظر شما را در طول آزمون بیان می کند.

 

ردیف	عبارت	اصلاً	گاهی	معمولاً	خیلی زیاد
1	من از افکارم خودم آگاه بودم.
2	در حال انجام آزمون کارم را بررسی می کردم.
3	تلاش کردم اندیشه های اصلی را از سوالات آزمون کشف کنم.
4	پیش از پاسخ دادن به پرسش ها سعی کردم از هدف سوالات آزمون سر در بیاورم.
5	می دانستم که از کدام فنون و راهکارهای فکری و در چه زمانی استفاده کنم.
6	خطاهایم را اصلاح کردم.
7	از خودم پرسیدم سوالات آزمون چه ارتباطی با اطلاعات قبلی من دارند.
8	سعی کردم مشخص کنم که برای پاسخدهی به آزمون چه چیزی لازم است.
9	می دانستم که لازم است روند کارم را برنامه ریزی کنم.
10	تقریباً همواره می دانستم که چقدر از آزمون باقی مانده است تا تمام شود.
11	پیش از شروع به پاسخ دادن ، در مورد معنای پرسش های آزمون فکر کردم.
12	اطمینان یافتم که فهمیده ام چه کاری باید انجام دهم و چگونه.
13	از فرایندهای فکری که در ذهنم صورت می گرفت آگاهی داشتم.
14	پیشرفتم را در نظر داشتم و در مواقع لازم فنون و راهکارهای فکری متعددی استفاده کردم.
15	برای حل سوالات آزمون از فنون و راهکارهای فکری متعددی استفاده کردم.
16	مشخص کردم که چگونه سوالات آزمون را حل کنم.
17	من از تلاش برای درک و فهمیدن پرسش های آزمون پیش از حل کردن آنها آگاه بودم .
18	در حین پیشروی درستی یا نادرستی پاسخ هایم را بررسی می کردم.
19	برای پاسخ به پرسش های آزمون ،اطلاعات مربوط را انتخاب و سازماندهی کردم.
20	پیش از اینکه سوالات را حل کنم سعی می کردم آنها را بفهمم.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

پرسشنامه مقابله با موقعیت های استرس زا^[3] (CISS-SF) :

 

این پرسشنامه ساخته اندلر و پارکر(1990) ،دارای دو نسخة کوتاه و بلند می باشد.نسخة بلند آن 48 سؤالی و نسخة کوتاه آن 21 سؤالی است. در این پژوهش ، از نسخة بلند آن استفاده شده است. این آزمون ، سه سبک مقابله اصلی ، یعنی مقابله مسئله مدار (16 سؤال) ،مقابله هیجان مدار (16سؤال) و مقابله اجتنابی (16 سؤال ) را می سنجد و پاسخ به هر سؤال بر اساس یک مقیاس 5 درجه ای لیکرت از هرگز(1) تا خیلی زیاد (5) مشخص می شود .گفتنی است که سبک غالب هر فرد با توجه به نمره ی وی در هر یک از ابعاد سه گانه سبک های مقابله تعیین می شود . به بیان دیگر،هر کدام از رفتارها که در مقیاس نمره ی بالاتری کسب کنند،آن رفتار به عنوان سبک مقابله ای ترجیحی فرد در نظر گرفته می شود.اندلر و پارکر ، پایایی سبک های مسئله مدار ، هیجان مدار و اجتنابی را برای نمونه پسران به ترتیب 92% ،82%  و 85% و برای دختران 90% ،85% و 72% به دست آوردند.

در نسخه کوتاه CISS-SF هر یک از سبک های مقابله مسئله مدار،هیجان مدار و اجتنابی از طریق 7 سؤال اندازه گیری می شود.در مطالعه شکری و همکاران (1388) ضرایب آلفای کرونباخ سبک های مقابله مسئله مدار، هیجان مدار و اجتنابی در بین دانشجویان ایرانی به ترتیب74 % و 70% و 73% در بین دانشجویان سوئدی به ترتیب برابر با 69% و 77% و 68% و در کل برابر با 72% و 71% و 74% به دست آمد. در پژوهش کاکابرایی و همکاران (1390) ، ضرایب آلفای کرونباخ برای سه عامل مسئله مداری ، اجتنابی بودن وهیجان مداری در بین والدین کودکان عادی به ترتیب برابر با 080% و 75% و 65% و در کل 76% و در بین والدین کودکان استثنایی به ترتیب برابر با 84%  و 73% و 65% و در کل 78% به دست آمد ( کاکابرایی و همکاران ،1391).

 

پرسشنامه مقابله با موقعیت های استرس زا (CISS-SF) :

افراد در وضعیت های نا گوار یا تحت فشار به گونه های مختلف واکنش نشان می دهند . شما در برخورد با شرایط دشوار و پر استرس تا چه حدی به این نوع فعالیت ها مشغول می شوید. ارزش اعداد برای نمره دهی بدین ترتیب است : 1 = همیشه       2 = بیشتر اوقات      3 = معمولاً      4 = گاهی      5 = هرگز

 

 

ردیف	عبارت	1	2	3	4	5
1	وقتم را به نحوه بهتری تنظیم می کنم.
2	روی مسئله متمرکز می شوم و می بینم چگونه آن را می توانم حل کنم.
3	راجب اوقات خوشی که داشته ام فکر می کنم.
4	سعی می کنم با اشخاص دیگری باشم .
5	خود را به خاطر وقت گذرانی و تأخیر در کار سرزنش می کنم.
6	کاری که فکر می کنم بهترین است انجام می دهم.
7	در بدنم احساس درد می کنم .
8	خود را به خاطر قرار گرفتن در چنین موقعیتی سرزنش می کنم .
9	به تماشای ویترین مغازه ها مشغول می شوم .
10	چیزهایی را که برایم مهم تر است مشخص کرده اول به آنها می پردازم.
11	سعی می کنم به خواب بروم .
12	با یک غدای دلخواه یا خوراکی به خودم پاداش می دهم.
13	مضطرب می شوم مبادا نتوانم با مسئله کنار بیایم یا مقابله نمایم.
14	دچار تنش زیادی می شوم.
15	در مورد نحوه ای که به مسائل مشابه را حل نموده ام فکر می کنم.
16	به خودم می گویم این موضوع واقعاً در مورد من اتفاق می افتد.
17	از این که در مورد این موقعیت بیش از حد هیجانی بوده ام خودم را سرزنش می کنم.
18	برای صرف غذا با یک خوراکی بیرون می روم.
19	خیلی نا امید می شوم.
20	برای خودم چیزی خرید می کنم.
21	برای خود یک دوره کاری معین میکنم و آن را دنبال می کنم.
22	خودم را به خاطر ندانم کاری سرزنش می کنم.
23	به مهمانی می روم .
24	سعی می کنم موقعیت را درک کنم.
25	خشکم می زند و نمیدانم چه کار کنم.
26	بلافاصله اقدام به عمل اصلاحگرانه می زنم .
27	راجع به آنچه اتفاق افتاده فکر می کنم و از اشتباهاتم پند می گیرم.
28	آرزو می کنم می توانستم آنچه را اتفاق افتاده یا احساس خود را عوض کنم.
29	به ملاقات دوستی می روم.
30	در مورد آن چه قرار است انجام دهم نگران می شوم.
31	با اشخاص به خصوصی وقتم را می گذرانم.
32	به پیاده روی می روم.
33	به خودم می گویم دیگر هرگز اتفاق نمی افتد.
34	بروی ناتوانی های عمومی متمرکز می شوم .
35	با کسی که نظرش برایم ارزش دارد صحبت می کنم.
36	قبل از واکنش نشان دادن مسئله را تجزیه و تحلیل می کنم .
37	به یک دوست تلفن می کنم.
38	عصبانی می شوم.
39	خواسته هایم را با شرایط موجود هماهنگ می کنم.
40	به سینما می روم.
41	به موقعیت مسلط می شوم.
42	کوشش بیشتری می نمایم تا کارها انجام شود.
43	برای حل مسئله به چندین راه حل مختلف می رسم.
44	به خود فرصتی داده برای مدتی از موقعیت دور می شوم.
45	به اشخاص دیگر واکنش نشان می دهم .
46	از موقعیت ها استفاده می کنم تا ثابت کنم می توانم از عهده ی آن برآیم.
47	برای تسلط  بر موقعیت  سعی می کنم به کارها سازمان دهم.
48	تلویزیون تماشا می کنم.

 

[1] .State metacognition inventory

[2] .Oneil & Abedi

[3] .Coping inventory for stressful situations short form(CISS-SF)