ملاک‌های تشخیصی اختلال روانپریشی ناشی از مواد

ملاک‌های تشخیصی DSM-IV-TR در مورد اختلال روانپریشی ناشی از مواد (Substance induced psychotic disorder):

الف) توهم‌ها یا هذیان‌های برجسته‌ای وجود داشته باشند. نکته: اگر فرد وقوف (insight) دارد که توهم‌هایش ناشی از مواد هستند، توهم‌های مزبور را نباید به حساب آورد.

ب) با توجه به سابقه، معاینه جسمی، یا یافته‌های آزمایشگاهی، مدرکی دال بر یکی از دو مورد زیر وجود داشته باشد:

1) علائم مدرک الف در حین مسمومیت با یک ماده یا ترک آن، و یا در عرض یک ماه پس از مسمومیت یا ترک، پیدا شده باشند.

2) مصرف دارو ارتباط سببی با این اختلال داشته باشد.

پ) اختلال را نتوان با اختلال روانپریشی که ناشی از مواد نیست، بهتر توجیه کرد. شواهد این امر می‌توانند از این قرار باشند: علائم پیش از شروع مصرف مواد (یا دارو) پیدا شده باشند؛ علائم به مدت قابل توجهی (مثلاً یک ماه) پس از ختم دوره حاد ترک یا مسمومیت شدید باقی مانده باشند، یا به میزان قابل توجهی بیشتر از آن باشند که با در نظر گرفتن نوع یا مقدار ماده مصرف شده یا مدت آن قابل انتظار است؛ یا مدرک دیگری در دست باشد که وجود اختلال روانپریشی مستقل و بی ارتباط با مواد را مطرح کند (مثلاً سابقه دوره‌های عود کننده بی‌ارتباط با مواد).

ت) اختلال، منحصراً در حین دلیریوم پیدا نشده باشد.

نکته: این تشخیص را تنها وقتی باید به جای تشخیص مسمومیت با مواد یا ترک مواد مطرح کرد که علائم بیش از آن باشند که معمولاً همراه با سندرم مسمومیت یا ترک دیده می‌شوند و نیز به قدری شدید باشند که لازم باشد جداگانه مورد توجه بالینی قرار گیرند.

رمزگذاری: اختلال روانپریشی ناشی از ]یک ماده خاص[ (الکل، همراه با هذیان؛ الکل، همراه با توهم، آمفتامین ]یا ماده‌ای شبه آمفتامینی[، همراه با توهم؛ شاهدانه (حشیش)، همراه با هذیان؛ حشیش، همراه با توهم؛ کوکایین، همراه با هذیان؛ کوکایین، همراه با توهم؛ توهم‌زا، همراه با توهم؛ ماده استنشاقی همراه با هذیان؛ ماده شبه افیونی، همراه با توهم؛ فن سیکلیدین ]یا یک ماده شبه‌فن سیکلیدینی[، همراه با توهم، ماده رخوتزا (سداتیو)، خواب‌آور، یا اضطراب‌زدا، همراه با هذیان؛ ماده رخوتزا، خواب‌آور، یا اضطراب‌زدا، همراه با هذیان؛ ماده‌ رخوتزا، خواب‌آور، یا اضطراب‌زدا، همراه با توهم؛ ماده‌ای دیگر ]یا نامعلوم[، همراه با هذیان؛ ماده‌ای دیگر ]یا نامعلوم[، همراه با توهم).

معین کنید کدام است:

با شروع در حین مسمومیت: در صورتی که ملاک‌های مسمومیت با ماده وجود داشته باشند و علائم نیز در حین سندروم مسمومیت پیدا شده باشند.

با شروع در حین ترک: در صورتی که ملاک‌های ترک ماده وجود داشته باشند و علائم نیز در حین سندرم ترک، یا اندکی پس از آن، پیدا شده باشند.