وسواس فکری
OCD یا همان اختلال وسواس فکری یک اختلال متداول عصبی-شناختی در برخی افراد است که با دو نوع مشخص از علائم شناخته می شود: افکار وسواسی و رفتارهای اجباری. وجود هرکدام از این علائم در فرد می تواند نشان دهنده وجود اختلال وشو باشد. افکار وسواسی افکاری ناخواسته و نگران کننده هستند که منجر به پریشانی، اضطراب و یا ترس می شوند و محتوای آن می تواند تقریبا هر چیزی باشد. ترس از آلوده شدن به میکروب ها، مرور کردن افکار خشن در ذهن و یا شک مداوم در انجام یک سری اعمال و رفتار می تواند مثال هایی از افکار وسواسی باشد. به خاطر داشته باشید این افکار گاها از نظر محتوا، منطقی نیستند و کنترل آن ها تقریبا غیر ممکن است.
علائم اختلال وسواس فکری
تاکنون فهمیدیم که اختلال وسواس دو دسته علامت دارد: علائم ناشی از وسواس فکری و علائمی به دنبال وسواس عملی. این علائم رنج آور هستند، وقت زیادی از فرد تلف می‌کنند و ممکن است کارکرد او را کم کنند.
موضوع وسواس فکری در افراد بسیار متنوع است و با ترس همراه است. شایع‌ترین انواع آن به قرار زیر هستند:
- ترس از آلودگی و کثیفی
- ترس از تصادف و اقدامات خشن دیگران (مثل وسواس قفل بودن در خانه به دلیل ترس از دزدی)
- ترس از اقدام خشن یا سوءرفتار جنسی خود (مثلاً مادری مهربان که می‌ترسد فرزند خودش را خفه کند.)
- ترس از بی‌نظمی و قرینه نبودن اشیا و وسایل (مثلاً چینش نامنظم غذا در بشقاب)
علائم اختلال وسواس عملی
بیشتر مبتلایان به اختلال وسواس می‌دانند که این ترس و اضطراب آنها منطقی نیست و سعی می‌کنند آن را نادیده بگیرند و سرکوب کنند. گاهی هم برای رهایی موقت از آن، یک رفتار تکراری انجام می‌دهند.
وسواس عملی همین رفتاری است که دائماً تکرار می‌شود تا اضطراب ناشی از وسواس فکری کاهش پیدا کند. وسواس عملی لزوماً با ریشه‌های اضطراب ارتباط منطقی ندارد. نمونه‌هایی از وسواس عملی:
- شستن دست یا حمام زیاد و مداوم
- پرهیز از دست دادن با دیگران یا دست زدن به دستگیره‌ی در
- چک کردن مداوم قفل یا اجاق گاز
- شمردن مکرر اجسام و اشیا
- چینش بیش از حد منظم وسایل در خانه یا محل کار
- خوردن غذاها با ترتیب بسیار خاص
- تکرار دعایی خاص به طور مداوم
هر کدام از ما ممکن است در لحظه‌ای احساس نیاز کنیم که قفل در را چک کنیم یا دستمان را دوباره بشوییم؛ لزوماً هر کسی این کار را کرد اختلال وسواس ندارد. کسانی که وسواس دارند وسواس فکری و عملی آنها شدیداً استرس‌زا و بیش از حد معقول است، زمان زیادی را برای رفتار وسواسی هدر می‌دهند، در خانه، محل کار یا در روابط‌شان اختلال ایجاد می‌شود و حتی ممکن است به سبب تکرار زیاد یک رفتار به خودشان آسیب بزنند.
درمان اختلال وسواس
موفق‌ترین درمان برای اختلال وسواس به کار بردن ترکیب دارودرمانی و روان‌درمانی‌ست. گاهی افسردگی یا یک بیماری دیگر علاوه بر اختلال وسواس در فرد وجود دارد
و درمان آن بیماری، به کنترل وسواس بسیار کمک می‌کند. پیدا کردن درمان ایده‌آل برای هر فرد مبتلا به بیماری وسواس همیشه راحت نیست و گاهی باید چندین و چند بار به همان پزشک متخصص اعصاب و روان مراجعه کنیم و درمان‌های مختلف را بیازماییم تا به بهبودی دست پیدا کنیم.
تکنیک‌های روان‌درمانی متعددی برای کمک به درمان مبتلایان به وسواس وجود دارد. مهم است در مرحله نخست، بیمار آموزش لازم را درباره ماهیت وسواس و درمان‌ها دریافت کند و حمایت لازم را از خانواده، دوستان و گروه های حمایتی بگیرد.
وسواس فکری
روان درمانی وسواس
هدف روان درمانی کمک به شناسایی و تغییر احساسات، افکار و رفتارهای ناسالم است. انواع مختلفی از مشاوره وسواس وجود دارد. رایج‌ترین و مؤثرترین انواع آن برای درمان OCD عبارتند از:
-
- درمان شناختی-رفتاری (CBT): درمان شناختی-رفتاری کمک می‌کند تا افکار و رفتارهای نادرست جای خود را به باورهای منطقی و واکنش‌های مثبت بدهند و عادات سالمی با انجام تمرین‌ها و یادگیری مهارت‌هایی شکل بگیرند.
- پیشگیری از مواجهه و پاسخ (ERP): مسیر این نوع درمان کاملا تعاملی است که با همراهی شما تمرین‌هایی انجام می‌شود تا زمانی که بر افکار و رفتارها تسلط پیدا کنید و بتوانید از این به بعد تصمیمات درستی گرفته و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
- درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT): این نوع درمان شما را همراهی می‌کند تا یاد بگیرید که افکار وسواسی را فقط به عنوان افکار بپذیرید و قدرت را از آنها سلب کنید. یک درمانگر ACT به شما کمک می‌کند تا با وجود علائم OCD یاد بگیرید که زندگی معناداری داشته باشید.
وسواس فکری
درمان قطعی وسواس فکری چگونه صورت می گیرد؟
اگر با مرور انواع وسواس فکری، فکر می کنید که شما و یا کودک شما دارای این اختلال است. می توانید برای درمان قطعی وسواس فکری، اقدام‌های بسیار موثر و اساسی بردارید. اصول اولیه این قدم‌ها به صورت زیر است:
– فهمیدن و درک وسواس فکری (OCD) (شما در مرحله اول باید بدانید که وسواس فکری (OCD) چیست و چه رفتارهایی اصلا در این گروه دسته بندی نمی‌شوند. دلایل به وجودآمدن وسواس فکری (OCD) را بدانید و در این باره مطالعه داشته باشید.)
– یافتن یک درمانگر مناسب برای انجام روند درمان در کلینیک درمان وسواس فکری
– یادگیری نحوه تشخیص و پاسخ به علائم به این بیماری (شما باید بیاموزید که درمانگر خود باشید)
برای رسیدن به درمان قطعی وسواس فکری دانستن و رعایت موارد زیر الزامی است :
نکته اول : اختلال وسواس فکری (OCD) یک بیماری مزمن است.
اختلال وسواس فکری (OCD) مانند یک بیماری مزمن است و یک درمان مقطعی و قطعی برای آن وجود ندارد و ممکن است این بیماری همیشه در پس زمینه روانی افراد وجود داشته باشد. اما با این حال اصلا جای نگرانی نیست. زیرا درست مانند بیماری‌های دیگری مانند آسم، آلرژی و یا دیابت، افراد باید بیاموزند که چگونه می توانند وضعیت خود را با درمان مناسب مدیریت کنند. در واقع افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری (OCD)، می‌توانند با آموزش صحیح، نحوه مدیریت علائم بیماری خود را بیاموزد و از عود مجدد آن جلوگیری کنند.
نکته دوم : درمان شناختی رفتاری (CBT) بهترین روش درمان قطعی وسواس فکری است.
درمان شناختی رفتاری (CBT) که گاهی اوقات با دارو نیز همراه است، کمک شایان توجهی به تسکین این اختلال می‌کند. معمولا اختلال وسواس به عنوان یک اختلال روانی دسته بنده نمی شود و بیشتر از آن به عنوان یک بیماری ژنتیکی با مولفه های رفتاری خاص یاد می شود. بنابراین استفاده از یک درمانگر متخصص در کلینیک درمان وسواس می تواند کمک شایان توجهی به تسریع روند درمان داشته باشد. درمان شناختی رفتاری (CBT) از جمله موثرترین روش‌های درمان اختلال وسواس فکری (OCD) کودکان نیز شناخته شده است و روش مورد تایید موسسات شناخته شده‌ای مانند آکادمی روانپزشکی کودک و نوجوان آمریکا و دانشکده پزشکی هاروارد است
