کاربرد روانشناسی شناختی در زندگی
کاربرد روانشناسی شناختی در زندگی
فرآیند های شناختی ذهن چه هستند؟
نکته مهمی که باید در مورد روانشناسی شناختی به خاطر بسپارید این است که فقط در مورد افکار شما نیست، بلکه در مورد اینکه چگونه آن افکار می توانند بر رفتار شما تأثیر بگذارند نیز بررسی انجام می دهد. شناخت ها یا فرآیندهای فکری، چیزی است که بین محرک و سپس رفتار شما به آن محرک در ذهن شما اتفاق می افتد. مثلا مداد شما از روی میز می افتد و شما ممکن است تصمیم بگیرید آن را همان لحظه بردارید یا اینکه کار مهم تری دارید و بعدا آن را بر می دارید. این فرآیند تفکر در ذهن شما فرآیندی شناختی و از نوع تصمیم گیری است. مهم ترین این فرآیند ها عبارتند از
- تفکر
- منطق
- حل مسئله
- قضاوت
- توجه
- تصویرسازی ذهنی
- زبان
- حافظه
- ادراک
- تصمیم گیری
- حل مسئله
تاریخچه روانشناسی شناختی
در این بخش به داستان شکل گیری انقلابی می پردازیم که در تاریخ علم به “انقلاب شناختی” مشهور می باشد. اگر بخواهیم سالی را به عنوان مبدا پیدایش روانشناسی شناختی انتخاب کنیم سال ۱۹۵۶ بهترین انتخاب است. در این سال همایش ها وکنگره ها عمدتا دچار تغییر و گرایش قابل ملاحظه ای از روانشناسی رفتاری به سمت روانشناسی شناختی شدند. به طور کلی این تغییر گرایش در سال های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ اتفاق افتاد.
تا قبل از این دوره روانشناسان معتقد بودند که باید رفتار های بیرونی و قابل مشاهده را مطالعه کرد و ذهن و فرآیند های درونی قابل بررسی نیستند. یک دلیل شکل گرفتن انقلاب شناختی این بود که کم کم با پیشرفت تکنولوژی و علم ابزار های مطالعه ذهن و رفتار های درونی پیدا شد و با پیشرفت علوم اعصاب، مطالعه مغز و ذهن برای روانشناسان ممکن شد. از دیگر دلایل این بود که روانشناسی رفتاری که تا آن موقع رویکرد اصلی و غالب بود در توجیه و تحلیل رفتار ها و روان انسان آنطور که باید موفق عمل نکرده بود.
رویکرد شناختی این ایده را به وجود آورد که رفتار های ذهنی و درونی را می توان با استفاده از آزمایش ها مطالعه کرد. روانشناسی شناختی فرض می کند که یک فرآیند ذهنی و درونی وجود دارد که بین زمانی که یک محرک اتفاق می افتد و زمانی که شما به آن پاسخ می دهید رخ می دهد. این فرآیند ها را امروزه با نام های حافظه، ادراک، توجه، توانایی حل مسئله و … می شناسیم که به آن ها انواع مختلف شناخت نیز می گوییم.
روانشناسی شناختی معتقد است که اگر می خواهید رفتار های یک نفر را درک کنید باید فرآیند ذهنی ای که آن رفتار را به وجود آورده، بررسی کنید. پس از وقوع انقلاب شناختی دیگر ذهن برای روانشناسان یک جعبه سیاه نبود که نسبت به آن هیچ اطلاعاتی ندارند. بلکه حالا با وجود ابزار های جدید می توان این جعبه را تحلیل و بررسی کرد.
کاربرد روانشناسی شناختی در زندگی
روانشناسی شناختی نقش مهمی در درک فرآیندهای حافظه، توجه و یادگیری دارد. بینش های به دست آمده از روانشناسی شناختی را می توانید در جنبه های مختلف زندگی روزمره به کار ببرید و ابزارهای ارزشمندی برای درک و بهبود عملکرد شناختی ما فراهم کرد. به بعضی از کاربرد های روانشناسی شناختی در زندگی عبارتند از:
- افزایش مهارت حل مسئله
- تقویت حافظه
- تدوین استراتژی های یادگیری
- تصمیم گیری بهتر
- بهبود مهارت های ارتباطی
- مدیریت زمان
- مدیریت استرس
- تدوین استراتژی های آموزشی
- توسعه فردی
مهارت حل مسئله
در مهارت حل مسئله (problem-solving) روانشناسی شناختی به ما کمک می کند تا بفهمیم چگونه باید با مشکلات کنیم و آن را حل کنیم. یادگیری در مورد استراتژی های مختلف حل مسئله می تواند توانایی شما را برای مقابله با چالش های مختلف زندگی در زمینه های مختلف مانند شغل و روابط افزایش دهد.
تقویت حافظه با روانشناسی شناختی
برای تقویت حافظه (memory improvement) درک اصول حافظه می تواند به توسعه استراتژی هایی در جهت تقویت حافظه و یادآوری کمک کند. برای به خاطر سپردن اطلاعات بهتر در زندگی روزمره، میتوانید از تکنیکهایی مانند تقسیم بندی مطالب، مرور کردن و … استفاده کنید.
استراتژی های یادگیری و روانشناسی شناختی
در استراتژی های یادگیری (learning strategies)، روانشناسی شناختی بینش هایی را در مورد چگونگی یادگیری و حفظ کردن اطلاعات ارائه می دهد. به کارگیری راهبردهای یادگیری مبتنی بر شواهد، مانند خودآزمایی (آزمون گرفتن از خود) و تمرین توزیع شده (تقسیم کردن مطلب به بخش های مختلف) می تواند فرآیند یادگیری را در محیط های آموزشی و حرفه ای بهینه کند.
تصمیم گیری
تصمیم گیری (decision making) مهارت حل مسئائل و چالش ها به موثرترین روش است. روانشناسی شناختی به ما کمک می کند تا عوامل موثر بر فرآیند تصمیم گیری را درک کنیم. افراد با آگاهی از سوگیری های شناختی و مغالطه های منطقی می توانند تصمیمات آگاهانه و منطقی تری در موقعیت های شخصی و شغلی بگیرند.
مهارت های ارتباطی
مهارت های ارتباطی (communicating skills) به معنی درک اینکه مردم چگونه اطلاعات را پردازش می کنند، پیام ها را تفسیر می کنند و ارتباطات را درک می کنند، می تواند ارتباطات بین فردی شما را بهبود ببخشد. آگاهی از فرآیندهای شناختی می تواند به انتقال واضح تر اطلاعات و درک دیدگاه های دیگران کمک کند.
مدیریت زمان با روانشناسی شناختی
مدیریت زمان (time management) برای انجام به موقع و موثر کارهای روزمره و مهم به ترتیب اولویت ضروری است. بینش های روانشناسی شناختی را می توان برای بهبود مهارت های مدیریت زمان به کار برد. درک اینکه چگونه توجه، تمرکز و انجام چند کار به صورت همزمان می تواند به اولویت بندی کارها و افزایش بهره وری کمک کند.
مدیریت استرس و اضطراب
مدیریت استرس و اضطراب (stress management) برای انجام بدون مشکل فعالیت های مختلف لازم است. آگاهی از فرآیندهای شناختی می تواند به مدیریت موثر استرس کمک کند. شناخت و به چالش کشیدن الگوهای افکار منفی، تمرین تمرکز حواس، و به کارگیری تکنیک های آرام سازی نمونه هایی از این هستند که چگونه اصول روانشناسی شناختی را می توان برای مقابله با استرس به کار برد.