سازگاری چیست
سازگاری چیست
سازگاری
ظاهراً مفهوم سادهای دارد؛ اما در بعضی مواقع تعیین حدومرزهای آن بسیار چالشبرانگیز میشود. تشخیص اینکه تا کجا ویژگی انعطافپذیری، باعث پیشرفت و بهبود شرایط خواهد بود و از کجا به بعد، به ارزشهای کلیدی و باورهای ما آسیب میرساند، میتواند تبدیل به یک سؤال و چالش بزرگ شود.
در این موقعیت شاید از خود بپرسید اصلاً سازگاری یعنی چه؟ و این اصطلاح میخواهد چه مفهوم اساسی را بیان کند؟
تطبیقپذیری به معنای توانمندی فرد یا گروهی از افراد برای هماهنگی با شرایط جدید و تغییرات محیط است. در اصل این مفهوم از اصطلاح بیولوژیکی «انطباقپذیری» سرچشمه میگیرد.
زیستشناسان از واژه «انطباقپذیری» صرفاً برای انطباق فیزیکی در محیط استفاده کردهاند، اما روانشناسان از واژه «سازگاری» برای شرایط مختلف در روابط اجتماعی یا بینفردی در جامعه استفاده میکنند.
حد و مرز انعطاف پذیری تا کجاست؟
تا اینجا گفتیم به میزان انعطاف و ظرفیت هماهنگ شدن در برابر تغییرات، توافقپذیری گفته میشود. اما اشتباه نکنید، توافقپذیری به معنای سازش، پذیرش یا کنار آمدن با هر شرایطی نیست.
وفق دادن خود با شرایط به این معنی است که شما بهجای تمرکز روی خوب و بینقص بودن شرایط، روی انعطافپذیری و توانایی مقابله با چالشها تمرکز دارید و میتوانید بهسرعت به مسئولیتها و انتظاراتِ در حال تغییر پاسخ دهید و بهسرعت با آخرین روندها، استراتژیها و ایدهها سازگار شوید.
چرا داشتن مهارت سازگاری مهم است؟
شاید اگر صدسال پیش از یک شخص در مورد توانمندیهایش سؤال میکردید؛ او به مجموعهای از دانشها و مهارتهای فنی که آموزشدیده بود، اشاره میکرد. اما انسان قرن ۲۱ علاوه بر داشتن دانش و تخصص باید به مجموعهای از مهارتها که به مهارت های نرم معروف هستند نیز مجهز باشد.
بیاغراق نیست اگر بگوییم مهارتهای نرم نقش تعیینکنندهتری در جذب افراد در موقعیتهای کاری و اجتماعی مختلف دارد. یکی از این مهارتها که در هر موقعیتی بهخصوص در فضای کسبوکار نقش بسیار مهمی دارد؛ مهارت انعطافپذیری و توانایی انطباقپذیری با شرایط جدید است.
توافقپذیری یک مهارت ضروری در زندگی شخصی و حرفهای است چراکه با یادگیری آن، تعاملات بینفردی شما بهبود پیدا میکند و علاوه بر این میتوانید خیلی زود با تغییرات محیط کاری یا شخصی خود سازگار شوید.
ویژگی های یک فرد سازگار چیست؟
شاید برای شما هم جالب باشد که چطور میتوان یک فرد سازگار را تشخیص داد؟ یک فرد سالم و سازگار، دارای برخی الگوهای رفتاری خاص است. این الگوهای رفتاری مطابق انتظارات اجتماعی هستند و عبارتاند از:
- عزت نفس بالا
- رضایت از زندگی
- ثبات شخصیت و استقلال
- نگاه واقعبینانه به جهان
- توجیه نکردن اشتباهات بزرگ
- مسئولیتپذیری و ثبات اجتماعی
- توانایی حل مسئله و مهارت انتقاد پذیری
- توانایی انجام خودارزیابی با ارزیابی عملکرد
- برقراری ارتباط موثر با دیگران
- عدم تحریکپذیری نسبت به رویدادهای معمولی زندگی.
سازگاری در روانشناسی
ژان پیاژه روانشناس معروف سویسی در نظریه روانشناسی رشد شناختی خود، مهارت توافقپذیری را از زوایای مختلف موردمطالعه قرار داده است. او از دو واژه جذب (درون سازی) و انطباق (برون سازی) برای بیان مفهوم توافقپذیری استفاده کرده است.
-
جذب یا درون سازی
به این معنا است که کودک برای پاسخدادن و هماهنگکردن اطلاعات جدید با طرحوارههای قبلی خود تلاش میکند و از معلومات و تجربههای گذشته در موقعیتهای جدید استفاده میکند.
-
انطباق یا برون سازی
به این معنا است که کودک پاسخهای خود را باتوجهبه شرایط محیطی، تغییر میدهد و رفتار خود را با شرایطی که بر او تحمیل شده است، تطبیق میدهد.
برای داشتن یک زندگی موفقیتآمیز در جامعه هر فرد باید به هر ۲ ابزار، یعنی درون سازی و برون سازی متوسل شود.
انواع سازگاری در روانشناسی
روانشناسان این مفهوم را از دو منظر بررسی میکنند:
- سازگاری بهنجار
وقتی رابطه بین فرد و محیط اطراف او بر اساس هنجارهای جامعه ایجاد شده باشد، آن رابطه بهعنوان یک سازگاری بهنجار شناخته میشود.
فرزندی که از والدین خود اطاعت میکند، شخصی که بیجهت سرسخت نیست. کسی که به طور منظم مطالعه میکند و عادات منظمی دارد، افرادی با توافقپذیری بهنجار محسوب میشوند.
2. سازگاری نابهنجار
سازگاری نابهنجار به معنای رفتار مشکلساز یا ناسازگاری اجتماعی است و زمانی اتفاق میافتد که رابطه بین فرد و محیط او مطابق با استانداردها یا هنجارهای تعیین شده نیست.
کودک بزهکار خود را با محیط اطرافش تطبیق میدهد؛ اما او کودکی با توافقپذیری نابهنجار است؛ زیرا برخی از قوانین اخلاقی را زیر پا میگذارد.
تعریف سازگاری اجتماعی
حالا که با مفهوم اولیه توافقپذیری و اهمیت آن آشنا شدیم، بیاید باهم توافقپذیری را از دیدگاه اجتماعی بررسی کنیم و ببینیم عامل سازگاری فرد با محیط چیست؟
کوششی است که فرد برای رسیدگی به معیارها، ارزشها و خواستههای یک جامعه انجام میدهد تا مورد پذیرش قرار گیرد. در روانشناسی به «همراهی با اعضای جامعه به بهترین شکل ممکن» سازگاری اجتماعی گفته میشود.