اختلالات اشتها
اختلالات اشتها
اختلال خوردن چیست؟
اختلالات خوردن جز اختلالات رفتاری است که با اختلال شدید و مداوم در رفتارهای خوردن و افکار و احساسات ناراحت کننده مرتبط با آن مشخص میشود. اختلال تغذیه میتواند به قدری جدی باشد که بر عملکرد فیزیکی، روانی و اجتماعی تأثیر میگذارند. انواع آن عبارتند از بی اشتهایی عصبی، پرخوری عصبی، اختلال پرخوری، اختلال هرزه خواری و نشخوار که در ادامه به آنها میپردازیم.
اختلالات اشتها اغلب با سایر اختلالات روانپزشکی از جمله اختلالات خلقی و اضطرابی، اختلال وسواس فکری و مشکلات سوء مصرف الکل و مواد مخدر همراه است. شواهد نشان دهنده دخالت ژنها و وراثتپذیری در این اختلال است، اما این اختلال میتواند افرادی که فاقد سابقه خانوادگی هستند را نیز درگیر کند. درمان این اختلال شامل رسیدگی به عوارض روانی، رفتاری، تغذیه ای و سایر عوارض پزشکی شامل پیامدهای سوء تغذیه یا رفتارهای پاکسازی از جمله مشکلات قلبی و گوارشی و همچنین سایر بیماریهای بالقوه کشنده است. با مراقبتهای پزشکی مناسب همراه با درمانهای روان درمانی و روانپزشکی، افراد مبتلا به اختلال اشتها میتوانند عادات غذایی سالم را از سر بگیرند و سلامت عاطفی و روانی خود را بازیابی کنند.
انواع اختلالات خوردن
بی اشتهایی عصبی
بی اشتهایی با مشخصه گرسنگی دادن به خود و کاهش وزن زیر محدوده مناسب برای قد و وزن تشخیص داده میشود. بی اشتهایی عصبی، بعد از مصرف مواد مخدر، بالاترین مرگ و میر را در بین هر تشخیص روانپزشکی دارد و میتواند یک بیماری بسیار جدی باشد. شاخص توده بدنی یا BMI، معمولاً در یک فرد بالغ مبتلا به بی اشتهایی عصبی کمتر از 18.5 است.
در بی اشتهایی عصبی، رفتارهای بیمار ناشی از ترس شدید از افزایش وزن یا چاق شدن است. اگرچه برخی از افراد مبتلا به بی اشتهایی میگویند که میخواهند و در تلاش برای افزایش وزن هستند، اما رفتار آنها با این هدف سازگار نیست.
درمان بی اشتهایی عصبی شامل تلاش برای عادی سازی رفتارهای خوردن، کنترل وزن و بازیابی وزن بیمار است. ارزیابی پزشکی و درمان همزمان اختلالات پزشکی و روانپزشکی یکی از اجزای مهم برنامه درمانی این نوع از اختلال خوردن است.
پرخوری عصبی
افراد مبتلا به پرخوری معمولاً رژیمهای غذایی را حذف میکنند اما در یک وعده تمام آن را جبران میکنند، یا فقط «غذاهای ایمن» کم کالری میخورند و بعد با پرخوری با غذاهای «ممنوع» با کالری بالا آن را جبران میکنند. پرخوری به معنای خوردن مقدار زیادی غذا در مدت زمان کوتاهی است که با احساس از دست دادن کنترل بر روی قطع مصرف غذا همراه است.
برای جلوگیری از افزایش وزن، به طور معمول پرخوری با آنچه رفتارهای جبرانی نامیده میشود دنبال میشود که شامل روزه گرفتن، استفراغ، استفاده نادرست ملین یا ورزش اجباری است. مانند بی اشتهایی عصبی، افراد مبتلا به پرخوری عصبی بیش از حد درگیر افکار مربوط به غذا، وزن یا تصویر بدن هستند.
نرخ مراجعه برای درمان پرخوری عصبی بیشتر از پرخوری است که به دلیل بینش بهتر بیمار نسبت به غیرعادی بودن رفتارهایش است. درمان شناختی رفتاری برای پرخوری عصبی با بالاترین نرخ موفقیت درمان همراه بوده است. داروهای ضد افسردگی نیز میتوانند در کاهش میل به پرخوری و استفراغ مفید باشند.
اختلال پرخوری
مانند پرخوری عصبی، افراد مبتلا به اختلال پرخوری دورههایی از پرخوری دارند که در آن مقادیر زیادی غذا را در یک دوره کوتاه مصرف میکنند، احساس میکنند در غذا خوردن کنترل ندارند و از پرخوری خود مضطرب میشوند. با این حال، برخلاف افراد مبتلا به پرخوری عصبی، از رفتارهای جبرانی مانند استفراغ، روزه گرفتن، ورزش یا ملین برای خلاص شدن از شر غذا استفاده نمیکنند. از این رو، پرخوری مزمن است و میتواند منجر به عوارض جدی سلامتی از جمله چاقی، دیابت، فشار خون بالا و بیماریهای قلبی عروقی شود.
مانند پرخوری عصبی، موثرترین درمان برای اختلال پرخوری، درمان شناختی رفتاری برای پرخوری است. درمان بین فردی نیز مانند چندین داروی ضد افسردگی موثر بوده است.
اختلال هرزهخواری (Pica)
پیکا یک اختلال خوردن است که در آن فرد به طور مکرر چیزهایی میخورد که غذا نیستند و ارزش غذایی ندارند. برای تشخیص، این رفتار باید حداقل به مدت یک ماه در بیمار ادامه یافته باشد. این اختلال به اندازهای شدید است که توجه بالینی ضرورت دارد.
مواد مصرفی در این اختلال بسته به سن و در دسترس بودن مواد متفاوت است و ممکن است شامل کاغذ، پوستههای رنگ روغنی، صابون، پارچه، مو، ریسمان، گچ، فلز، سنگریزه، زغال چوب یا زغال سنگ، یا خاک رس باشد. افراد مبتلا به پیکا معمولاً نسبت به غذا بیزاری ندارند.
درمان پیکا شامل آزمایش کمبودهای تغذیهای و رفع آنها در صورت نیاز است. مداخلات رفتاری مورد استفاده برای درمان پیکا شامل درمان شناختی و پاداش دادن برای کنار گذاشتن مصرف اقلام غیرخوراکی است.
علائم اختلال تغذیه
برای تشخیص عادتهای غذایی نادرست با غذا، به دنبال نشانههای زیر در خودتان یا فردی باشید که به وجود اختلال غذا در او مشکوک هستید. علائم اختلالات اشتها عبارتند از:
- صرف زمان زیاد برای نگرانی در مورد وزن و فرم بدن
- پرهیز از معاشرت با دیگران در جایی که همراه با سرو غذاست
- خوردن غذای خیلی کم
- تلاش برای استفراغ تعمدی و خوردن ملین پس از مصرف غذا
- بیش از حد ورزش کردن
- داشتن عادات یا روال بسیار سخت در مورد غذا
- تغییرات در خلق و خوی مانند گوشه گیری، اضطراب یا افسرده بودن
همچنین علائم جسمی نیز با این اختلال همراه است:
- احساس سرما، خستگی یا سرگیجه
- درد، سوزن سوزن شدن یا بی حسی در بازوها و پاها (گردش خون ضعیف)
- احساس تپش قلب، غش کردن یا احساس ضعف
- مشکلات گوارشی مانند نفخ، یبوست یا اسهال
- نامتناسب بودن نسبت وزن به سن و قد
- پریود نشدن یا سایر علائم تاخیری بلوغ
روشهای تشخیص انواع اختلال خوردن
اختلالات خوردن بر اساس علائم، نشانهها و عادات غذایی تشخیص داده میشوند. اگر بیمار مشکوک به یکی از اختلالات تغذیه تشخیص داده شود، پزشک بیمار را معاینه خواهد کرد و آزمایشاتی را برای تشخیص دقیق درخواست میکند. معاینه بدنی برای رد وجود بیماری جسمی دیگر که موجب اختلال در تغذیه شده باشد، انجام میشود همچنین، ارزیابی روانشناختی ضروری است. یک روانپزشک یا روانشناس افکار، احساسات و عادات غذایی بیمار را بررسی خواهد کرد و برای تایید تشخیص از پرسشنامههای روانشناختی استفاده خواهد شد. مجموعه دریافتهای پزشک، روانپزشک و روانشناس به تایید تشخیص منجر میشود.