هماهنگ با خلق (mood- congruent):

به خصوصیات روانپریشانه متناسب با خلق نگاه کنید.

خود بزرگ بینی (grandiose):

هذیان مربوط به برخورداری از ارزش، قدرت، علم، یا هویت، یا داشتن روابط خاص با یک فرد مشهور یا ربانی.

جنون عشقی (erotomaniac):

این هذیان که فرد دیگری، که معمولاً مقام و منزلت بالاتری دارد، عاشق فرد شده.

حسادت هذیانی (jealousy):

این هذیان که شریک جنسی فرد بی‌وفا و خیانت‌پیشه است.

هذیان غریب (bizarre):

نوعی هذیان شامل پدیده‌ای که براساس فرهنگ بیمار اساساً نشدنی و غیرممکن است.

برخی از شایع‌ترین انواع هذیان شامل موارد زیر می باشد:

هذیان غریب (bizarre)

حسادت هذیانی (jealousy)

جنون عشقی (erotomaniac)

خود بزرگ بینی (grandiose)

هماهنگ با خلق (mood- congruent)

ناهماهنگ با خلق (mood- incongruent)

تحت کنترل بودن (control)

هذیان انتساب (refrence)

گزند و آسیب (persecutory)

جسمی (somatic)

انتشار فکر (thought broadcasting)

خصیصه‌های روانپریشانه متناسب با خلق-

هذیان باوری است نادرست مبتنی بر استنباط غلط از واقعیت خارجی، که با آن‌چه تقریباً تمام لفراد دیگر باور دارند مغایر است و علی‌رغم ارائه دلیل واضح و بی‌چون و چرای مخالف آن، هم‌چنان ثابت و مستحکم باقی می‌ماند. این باور به صورت طبیعی و عادی مورد قبول سایر اعضای فرهنگ یا خرده فرهنگ فرد نیست (مثلاً بخشی از ایمان مذهبی به شمار نمی‌رود). اگر این باور نادرست مربوط به ارزش‌گذاری شخصی باشد، فقط وقتی هذیان محسوب می‌شود که قضاوت فرد بیش از حد افراطی و غیر قابل  قبول باشد. اعتقاد هذیانی به صورت یک طیف پیوسته رخ می‌دهد، چنان‌که گاه می‌توان وجود آن را از رفتار فرد نتیجه‌گیری کرد. تمایز میان هذیان و عقیده بیش‌بها داده شده اغلب مشکل است (در مورد عقیده بیش‌بها داده شده نیز عقیده یا باور غیر معقولی وجود دارد ولی شدت پایبندی به آن کمتر از هذیان است). هذیان‌ها براساس محتوایشان به انواع فرعی تقسیم می‌شوند.

افسردگی اساسی، مانیا، یا مختلط، همزمان با علائمی که واجد ملاک الف اسکیزوفرنی است، وجود داشته باشد.

نکته: در این دوره افسردگی اساسی الف 1، یعنی خلق افسرده، حتماً باید وجود داشته باشد.

ب) در همین دوره از بیماری، توهم یا هذیان به مدت لااقل دو هفته بدون علائم خلقی برجسته وجود داشته باشد.

پ) علائم مربوط به ملاک‌های دوره خلقی در بخش قابل توجهی از کل زمان‌های دوره فعال و باقیه‌ای بیماری وجود داشته باشد.

ت) اختلال ناشی از اثرات جسمی مستقیم یک ماده (مثلاً ماده‌ای که مورد سوء مصرف قرار می‌گیرد، یا یک دارو) یا یک بیماری طبی عمومی نباشد.

معین کنید چه نوع است:

نوع دوقطبی: وقتی است که اختلال شامل یک دوره مانیا یا مختلط (و یا یک دوره مانیا یا مختلط و چند دوره افسردگی اساسی) باشد.

نوع افسردگی: وقتی است که اختلال فقط شامل دوره‌های افسردگی اساسی باشد.

الف) ملاک‌های الف، ت، ث اسکیزوفرنی وجود داشته باشد.

ب) هر دوره این اختلال (از مرحله پیش درآمدی تا مرحله فعال و باقیه‌ای)حداقل یک ماه و حداکثر شش ماه طول کشیده باشد (اگر لازم است که پیش از بهبود دوره تشخیص گذاشته شود، آن را مشروط، باید تلقی کرد).

معین کنید کدام وجود دارد:

بدون خصایص مربوط به پیش‌آگهی خوب

با خصایص مربوط به پیش آگهی خوب که وجود حداقل دوتا از موارد زیر دال بر آن است:

1) علائم برجسته روانپریشی در عرض چهار هفته پس از نخستین تغییر مشهود در رفتار یا کردارهای معمول فرد شروع شده باشند.

2) در اوج دوره روانپریشی، سردرگمی (confusion) یا گم‌گشتگی (perplexity) وجود داشته باشد.

3) کارکرد پیش مرضی اجتماعی و شغلی بیمار خوب بوده باشد.

4) حالت عاطفی کند یا تخت وجود نداشته باشد.

طبی و عصبی

ناشی از مواد: آمفتامین، توهم‌زاها، آلکالوییدهای بلادونا، توهم‌زدگی (هالوسینوز) الکلی، ترک باربیتورات، مصرف کوکایین، صرف فن سیکلیدین (PCP)

تشنج: به ویژه تشنج لوب گیجگاهی (TLE)

سرطان، بیماری مغزی، عروقی، یا آسیب‌دیدگی: به ویژه در لوب‌های پیشانی یا لیمبیک

سایر بیماری‌ها

ایدز

انسفالیت تبخالی

بیماری‌های فابر

بیماری فار (Fahr)

بیماری کروتسفلد- جاکوب

بیماری ویلسون

بیماری هالرودن- اسپاتز

بیماری هانتینگتون

پلاگر

پورفیری متناوب حاد

سیفیلیس عصبی

کمبود ₁₂B

لوپوس اریتماتوی عمومی (SLE)

لوکودیستروفی متاکروماتیک

لیپوییدوز مغزی

مسمومیت با فلزات سنگین

مسمومیت با منواکسید کربن

سندرم ورنیکه- کورساکوف

هموسیستینوری

هیدروسفالی با فشار طبیعی

روانپزشکی

اختلالات خلقی

اختلالات شخصیت: اسکیزوتایپی، اسکیزوئید، مرزی، پارانوئید

اختلال در خودماندگی (اوتیسم)

اختلال سایکوز (روانپریشی) گذرا

اختلال اسکیزوفرنی فرم

اختلال ساختگی، عمدتاً با نشانه‌ها و علائم روانی

اختلال اسکیزوافکتیو

اختلال وسواسی- جبری

اختلال هذیانی

تمارض

روانپریشی آتیپیک

اسکیزوفرنی

نوجوانی طبیعی