محدوده امن ذهنی چیست

مفهوم منطقه امن

زندگی انسان سراسر پر از چالش و اتفاقات گوناگون است. برای زندی بهتر گاهی باید از منطقه امن خارج شد. گاهی با وارد کردن یه تغییر از منطقه امن خارج می شویم و با اضطراب بسیار کوچکی که در ما به وجود آمده است به پیشبرد اهداف و زندگی می پردازیم.

استرس ناشی از این تغییرات به ما کمک می کند تا به موفقیت برسیم. اما اگر این میزان استرس از حد انتظار بالاتر رود نه تنها به موفقیت کمک نمی کند بلکه تاثیر معکوس بر روی پیروزی می گذارد

گسترش منطقه امن

هنگامی که منطقه امن شما کوچک باشد برای انجام هر کار کوچکی دچار استرس می شوید. با کوچک بودن منطقه امن و استرس برای هر کار شما نمی توانید در کار خود پیش رفت داشته باشید. برای حل این مشکل سعی کنید مدام به کارهای متفاوت بپردازید که تا به‌حال به آن نپرداختید.

هر باری که شما این کار را انجام می دهید تعداد کارهای عادی خود را در منطقه امن بیشتر می کنید و منطقه امن خود را بزرگتر و در نتیجه استرس شما برای انجام هر کار کوچکی کم می شود.

یادگیری کارهای بیشتر و کمک به گسترش منطقه امن

هرچه ما به دنبال انجام کارهای بزرگ باشیم و چالش های بزرگ را دنبال کنیم دوپامین بیشتری در خون ما ترشح می شود. دوپامین کمک می کند تا هیجان ما بالا رود.

افزایش هورمون استرس باعث افزایش تلاش ما در رسیدن به موفقیت می شود. انسان ها برای این که بتوانند در متعادل ترین منطقه امن خود پیشرفت کنند نباید به میزان بالایی احساس راحتی کنند زیرا کارایی و پیشرفت کاهش می یابد و همچنین نباید میزان راحتی بسیار کم باشد زیرا باز هم میزان پیشرفت کاهش می یابد.

باید سعی کنیم تا همیشه میزان استرس و همچنین آسایش ما کنترل شده باشد تا بتوانیم به بیشترین حالت پیشرفت خود برسیم. هنگامی که توانستید این دو موضوع را کنترل کنید می توانید منطقه امن خود را گسترش دهید و به انجام کارهای بسیاری بپردازید

تاثیر استرس و شک در گسترش منطقه امن

عامل بسیار مهمی که باعث اضطراب و استرس ما در مورد انجام کار می شود شک ما نسبت به راحتی و یا پیچیدگی کار مورد نظر است. انجام کارهایی که ما هر روز در منطقه امن انجام می دهیم هیچ گونه استرسی را برای ما به دنبال ندارد زیرا با آن کارها به طور کامل آشنایی داریم.

اما بیرون رفتن از حاشیه امن و فکر کردن به انجام کارهایی که خارج از فعالیت های منطقه امن بوده است در ابتدا، به انجام آن کار و خودمان شک می کنیم که بعد از شک و تردید استرس نیز به دنبال آن می آید.

اگر ما برای انجام هر کار دچار شک و تردید شویم ابتدا در ما یک احساس منفی به وجود می آید و باعث می شود که قطعا در آن کار شکست بخوریم. به طور خلاصه و در یک جمله می توان گفت که شک آفت ایمان است.

باید همیشه سعی کرد تا شک و استرس خود را کنترل کنید زیرا هر چه میزان شک وتردید بیشتر شود منطقه امن ما کوچک تر و زندگی سخت تر می شود زیرا در برابر انجام هر کار کوچکی که خارج از منطقه امن ما است دچار شک و استرس می شویم.

محدوده امن ذهنی چیست

چگونه استرس و شک را از خود دور کنیم؟

توجه کنید اگر شما احساس خستگی می کنید تا مدت زمانی که آن حس را از خود دور می کنید در منطقه امن خود بمانید

و بعد از دور کردن حس خستگی از منطقه امن خود خارج شوید و به انجام کارهای بزرگ بپردازید.

هنگامی که کارهای که از حاشیه امن ما خارج است به صورت روزانه انجام می دهیم باعث ایجاد حس خوب و مثبت در ما می شود

که کم کم انجام آن ها اعتماد به نفس ما را بالا می برد و منطقه امن ما را گسترش می دهد.

معایب ماندن در منطقه امن

کسی که از منطقه امن زندگی خود خارج نمی شود کم کم به حس بی ارزش بودن می رسد و اعتماد به نفس خود را از دست می دهد.

این احساسات به یک حس منفی در زندگی تبدیل می شود که بسیار خطرناک است و ممکن است خطری برای زندگی فرد داشته باشد.

این افراد در مورد هر کاری که قصد انجام آن را دارند دچار شک و تردید می شوند این عامل باعث می شود تا استرس ناشی از این شک و تردید باعث ترس شما از ایجاد تغییرات

در زندگی شود به همین دلیل برای جلوگیری از برهم زدن آرامش همیشه در منطقه امن قرار می گیرید و از آن خارج نمی شود.

کسانی که از منطقه امن خود بیرون نمی آیند در نتیجه به موفقیت نمی رسند و فرصت های خوب زندگی خود را از دست می دهند.

اغلب این افراد فکر می کنند استعداد کافی را ندارند و بهتر است به هیچ کاری اقدام نکنند. 1

مزایای خارج شدن از منطقه امن در روانشناسی

خارج شدن از منطقه امن ذهنی علاوه بر بهبود عملکرد با مزایای متعدد دیگر همراه است. در این بخش ۴ مورد از مهم‌ترین این مزایا را به‌طور مختصر معرفی خواهیم کرد.

۱. خودشکوفایی

آبراهام مازلو (Abraham Maslow)، روان‌شناس آمریکایی، خودشکوفایی (self-actualization) را این‌گونه تعریف می‌کند: «انسان باید به چیزی تبدیل شود که توانایی‌اش را دارد.

می‌توانیم نام خودشکوفایی را بر این نیاز بگذاریم.» خارج شدن از منطقه امن ذهنی و حرکت در مسیر رشد و ترقی باعث می‌شود از نیازهای اولیه و فیزیولوژیک فراتر برویم.

به‌علاوه، سعی در برآورده‌کردن آرزوها و امیدهای خود داشته باشیم. با انجام این کارها به خودشکوفایی خواهیم رسید و از ظرفیت‌هایمان برای تبدیل‌شدن به انسانی بهتر و توانمندتر استفاده خواهیم کرد. در سوی دیگر، اگر این کارها را نکنیم، در مراحل بعدی زندگی دچار نوعی رخوت و سستی خواهیم شد.

۲. رهایی از ذهنیت ثابت و یافتن ذهنیت رشد

کارول دوئِک (Carol Dweck) روان‌شناسی آمریکایی است که با انجام تحقیقات گسترده به وجود دو سیستم اعتقادی متفاوت پی برد:

ذهنیت ثابت (Fixed Mindset) در مقابل ذهنیت رشد (Growth Mindset).

در طرز فکر اول، شکست نشان بی‌کفایتی است و انتقادها ضربه شدیدی به عزت نفس شخص وارد می‌کنند. حال آنکه در ذهنیت دوم، شکست‌ها فرصتی برای یادگیری‌اند.

کسی که چنین ذهنیتی دارد هیچ محدودیت و مانعی را سد راه پیشرفت و ترقی خود نمی‌بیند. او همیشه در تلاش برای بهبود توانایی‌هایش است.

مزیت دیگر خروج از منطقه امن ذهنی پیداکردن ذهنیت رشد و رهایی از ذهنیت ثابت است، که به‌سادگی می‌تواند انسان را گرفتار منطقه امن و دایره راحتی کند.

۳. انعطاف‌پذیری و غیرشکنندگی

نسیم طالب (Nassim Taleb) مقاله‌نویسی لبنانی ـ آمریکایی است که برای بار نخست سیستم‌های غیرشکننده (Antifragile) را معرفی کرد و از آنها سخن به میان آورد.

زندگی قابل‌پیش‌بینی نیست و هر انسانی، دیر یا زود، طعم تلخی‌ها و مشقت‌های آن را خواهد چشید.

کسانی که در منطقه امن باشند، حدِمرز آن را گسترده‌تر و گسترده‌تر می‌کنند تا دشواری‌ها و ابهامات زندگی را تاب بیاورند. این ویژگی انعطاف‌پذیری است

۴. خودبسندگی

خودبسندگی (Self-Efficacy) مزیت دیگر خروج از منطقه امن ذهنی است. آلبرت باندورا (Albert Bandura) روان‌شناسی آمریکایی ـ کانادایی بود که برای نخستین بار این اصطلاح را مطرح کرد.

به‌باور او، کسی که این ویژگی را پیدا کند می‌تواند کارهای ضروری برای دستیابی به هدفی را که در سر دارد انجام دهد. البته نه اهداف کوتاه‌مدتی که دستیابی به آنها دشوار است، بلکه اهداف معقول و مشخصی که امکان رسیدن به آنها در بلندمدت وجود دارد.

خارج شدن از منطقه امن ذهنی بدون آزمون‌وخطا ممکن نیست. این آزمون‌وخطا نیز بالاخره با موفقیت‌هایی همراه خواهد شد. تجربه این موفقیت‌ها باعث می‌شود خودبسندگی پیدا کنیم و باور داشته باشیم توانایی رشد و ترقی را خواهیم داشت.

چطور از منطقه امن خارج شویم؟ ۷ ترفند مؤثر

اکنون می‌دانیم منطقه امن ذهنی چیست و چرا کسانی که قصد پیشرفت در زندگی و شکوفاکردن استعدادهایشان را دارند، باید به فکر خارج‌شدن از آن باشند.

پس می‌توانیم گامی فراتر بگذاریم و از راه‌هایی بگوییم که با کمک‌گرفتن از آنها می‌توان این خواسته را عملی کرد. ببینیم برای خروج از منطقه امن ذهنی از چه راه‌هایی می‌توان استفاده کرد:

محدوده امن ذهنی چیست

۱. انجام متفاوت کارهای هرروزه

در کارهایی که هر روز انجام می‌دهیم فرصت‌های زیادی برای به‌چالش‌کشیدن خود در دسترس داریم. خاموش‌کردن موبایل و تلویزیون هنگام صرف شام، سریع‌تر تصمیم‌ گرفتن راجع‌ به اینکه چه بپوشیم، یا حتی آرام‌تر قدم‌زدن برای توجه بیشتر به آنچه اطرافمان می‌گذرد. با لحاظ‌کردن همین تغییرات کوچک در زندگی روزمره می‌توان به‌آرامی از عادت‌های قدیمی فاصله گرفت و فرصتی برای خروج از منطقه امن ذهنی پیدا کرد.

۲. بسط‌ دادن مهارت‌های شغلی و کاری

آموختن مهارت‌های تازه انسان را خلاق‌تر می‌کند و به او اعتماد به نفس می‌بخشد. به‌علاوه که با انجام این کار موقعیت‌های شغلی بهتر و بیشتری فراهم خواهد شد.

آموختن مهارت‌هایی مثل صحبت‌کردن در جمع مردم، مذاکره و مدیریت واقعا برای بسیاری از ما چالش جدید و دشواری است.

منتها اگر برای آموختنشان وقت و انرژی بگذاریم حتما نتایج مثبت آن را در زندگی خواهیم دید.

با آموختن چنین مهارت‌هایی تاب و تحمل بیشتری پیدا می‌کنیم (به این معنا که اگر شکست بخوریم، کمتر زمان می‌برد تا دوباره سر پا شویم)، بیشتر احساس رضایت از خود خواهیم داشت و فرصت‌های تازه‌ای پیش رویمان خواهیم دید.

۳. امتحان‌کردن رژیم غذایی جدید

کنارگذاشتن عادت مصرف غذاهای ناسالم و سردستی، و پایبندی به رژیم غذایی سالم و مغذی راهکار دیگری است برای خروج از منطقه امن ذهنی، چون کاری جدید است و برای انجام آن باید عادتی ناسالم را کنار بگذاریم. داشتن رژیم غذایی سالم به همان اندازه که مفید و خوب است چالش‌برانگیز نیز هست. منتها در طول مسیری که برای رسیدن به منطقه رشد پیش رو است خیلی مفید خواهد بود و کمک زیادی به تحمل دشواری‌های آن خواهد کرد.

۴. بردن فعالیت‌ های ورزشی به مراحل و سطوح بالاتر

شاید این برای شما دویدن مسافت ۵کیلومتری برای اولین بار باشد و برای دیگری، به‌پایان‌بردن تمرین‌های استقامتی‌ای که مدت‌ها است فکرش را در سر دارد. تفاوتی نمی‌کند فعالیت ورزشی موردنظر چه باشد، مهم آن است که برای بردن آن به سطوح بالاتر تلاش کنیم. این کار هم راهکار عالی دیگری است که به ما، برای خروج از منطقه امن ذهنی، انگیزه و انرژی خواهد داد

۵. انجام کارهای خلاقانه

انجام کارهای خلاقانه، از نوشتن چند بیت شعر گرفته تا راه‌اندازی کسب‌وکاری جدید، معمولا با ریسک یا خطرکردن همراه‌اند؛ چون برای انجامشان باید به عالمی قدم بگذاریم که برایمان ناشناخته است. در این شرایط، احتمال شکست‌خوردن و درس‌گرفتن از آن هم وجود خواهد داشت.

تمرین‌ دادن ذهن به انجام کارهای خلاقانه کمک می‌کند بیشتر میل به رشد و ترقی را در خود احساس کنیم.

به‌علاوه، نیازِ غیرواقعیِ بی‌نقص‌بودنِ همه‌چیز از ابتدای کار را از ذهنمان بیرون می‌کند.

۶. به‌ چالش‌ کشیدن باورها

برای هیچ‌کس راحت نیست از دیدگاه دیگری به دنیا نگاه کند؛ اما اگر بتوانیم این کار را انجام دهیم، امکان رشد فکری خواهیم داشت و با به‌چالش‌کشیدن باورهای نهادینه‌شده در وجودمان بینشی تازه خواهیم یافت.

خواندن کتاب در ژانرهای مختلف، صحبت‌کردن با آدم‌هایی با طرز فکرها و عقاید گوناگون، و بازدید از مکان‌های جدید همگی راهکارهایی‌اند که با کمکشان می‌توان با دیدگاه خاص دیگران راجع‌به دنیا آشنا شد.

خیلی ساده ممکن است گرفتار این طرز فکر شویم که فقط هرچه خودمان به آن باور داریم درست است و نیازی به تغییر، تفکر انتقادی و چالش‌های ذهنی نیست.

منتها این طرز فکر نوعی تن‌آسایی با خود به همراه دارد؛ چیزی که خروج از منطقه امن ذهنی را فوق‌العاده دشوار خواهد کرد.

۷. تمرین صداقت

با نقش بازی کردن و ادا درآوردن راه به جایی نخواهیم برد و با این کارها، توهمات و خیالات غیرواقعی نام امید و آرزو می‌گیرند.

اگر با خودمان صادق باشیم، امکان شناخت بهتر خود را پیدا خواهیم کرد. اگر هم با دیگران روراست باشیم، مثلا وقتی با عزیزی از احساسات و افکارمان می‌گوییم، امکان برقراری ارتباطی عمیق‌تر و معنادارتر با آنها را خواهیم داشت. شناخت و ارتباطی که در خارج شدن از منطقه امن ذهنی و پیش‌رفتن به‌سمت منطقه رشد یارای ما خواهند بود.

۴ توصیه برای ثابت‌قدم‌ماندن، پس از خارج شدن از منطقه امن ذهنی

۱. کنارگذاشتن دیدگاه منفی درباره استرس

از نظر فیزیولوژیک، اضطراب و هیجان تفاوتی با یکدیگر ندارند. هر دوی اینها با نوعی «واکنش استرس» همراه‌اند. مثبت یا منفی خواندن این استرس کاملا به طرز تفکر و دیدگاه خودمان بستگی خواهد داشت.

۲. درک پدیده انعطاف‌ پذیری مغز

از زمانی که به دنیا می‌آییم تا زمانی که عمرمان به پایان برسد، سازوکار مغز همگام با نیازهای جدیدمان مدام تغییر می‌کند.

۳. اولویت‌ بندی

ماندن در منطقه امن ذهنی همیشه هم زیان‌بار نیست؛ مثلا اگر برای دل خودتان سازی می‌زنید، شاید چندان مهم نباشد که در ارتباط با آن در منطقه امن ذهنی بمانید.

۴. برداشتن قدم‌های کوچک

برای خارج شدن از منطقه امن ذهنی نباید بی گدار به آب بزنیم. حرکت در مسیر رشد و ترقی بدون خودآگاهی ممکن نیست؛ پس بهترین کار آن است که صبورانه خودآگاهی را در خود تقویت کنیم و هوشمندانه حدِمرز هر منطقه ذهنی را بسنجیم. سپس با برداشتن قدم‌های کوچک، در مسیر رشد و ترقی حرکت کنیم

روانشناس خوب در تهران

ازدواج چیزی فراتر از داشتن خانه و داشتن فرزند است. ازدواج به این معناست که کسی در کنار شما باشد که عمیقاً شما را دوست داشته حتی اگر شما را در بدترین حالتتان دیده باشد.

مشاوره پیش از ازدواج با یک روانشناس خوب در تهران می تواند به شما کمک کند تا درک عمیق تری از هدف ازدواج خود ایجاد کنید.

https://arameshravan.com/

درمانگر خوب در تهران

روانشناسان افرادی هستند که تحصیلات روانشناسی دارند و در زمینه درمان روان بدون دارو و با صحبت کردن فعالیت می‌کنند. روانشناسان می‌توانند در حوزه‌های مختلف روان درمانی فردی، خانواده، زوج، کودک و … فعالیت کنند. افراد زیادی

هستند که علم کافی ندارند.

https://arameshravan.com/

دکتر روانپزشک خوب در تهران

روانپزشکان به درمان اختلالاتی مانند انواع فوبیا ، اختلالات خلقی و به طور کلی اختلالات روانی می پردازند.دکتر روانپزشک تهران بیماران را با استفاده از روش ها و داروهای روان درمانی درمان می کنند.

در صورت داشتن علائم بیماری های اعصاب و روان باید به یک دکتر روانپزشک خوب در تهران مراجعه کرد.

اگر ساکن شهر تهران هستید و به دنبال دکتر روانپزشک خوب در تهران هستید پیشنهاد میکنیم با ما همراه باشید.

https://arameshravan.com/

ارتباط با ما

Call: 02144246886

Instagram:nedaye-aramesh-ravan

09924793881:eitaa

www.arameshravan.com

ندای آرامش روان

طرحواره ایثار چیست؟

ایثار در لغت به معنی گذشت و فداکاری برای دیگران و در جهت رفاه حال آن‌ها است: یک ویژگی تحسین‌شده از نظر اغلب ما. بااین‌حال همین ویژگی ستایش‌شده اگر وارد الگوی طرحواره شود می‌تواند بسیار مخرب باشد. فرض کنید رفتار «از خود گذشتگی» بارها و بارها و به‌صورت یک الگوی تکرارشونده اتفاق بیفتد و شخص به‌صورت افراطی نیازها و خواسته‌های خود را نادیده بگیرد. افرادی که طرحواره ایثار (به انگلیسیSelf-Sacrifice Schema) در آن‌ها فعال است خودشان را قربانی خواسته‌ها و نیازهای دیگران می‌کنند تا توسط آن‌ها دوست داشته شوند و همچنین عذاب وجدان و احساس گناه خود را کنترل کنند

افرادی که تله ایثار در آن‌ها فعال است بر روی نیازهای دیگران تمرکز می‌کنند. اگر نتوانند مشکلات دیگران را حل کنند احساس گناه را تجربه می‌کنند. در صورتی‌که نتوانند لطف دیگران را جبران کنند از دست خود خشمگین می‌شوند. این افراد بیش از اندازه دلسوز هستند و رنج و درد عزیزانشان را همراه با آن‌ها تجربه می‌کنند. از دید کسی که تله ایثار در او فعال است، دیگران ضعیف هستند و از عهده کارهای خود بر نمی‌آیند.

در این افراد تعادلی بین داد و ستد وجود ندارد. بیش از ظرفیت خود می‌بخشند و کمتر از نیاز خود می‌گیرند. مسئولیت‌پذیری افراطی یکی دیگر از ویژگی‌های طرحواره ایثار است. آن‌ها نمی‌توانند «نه» بگویند حتی وقتی توانایی برآورده کردن انتظارات دیگران را ندارند.

روند شکل‌گیری طرحواره ایثار

زطرحواره ایثار اغلب در کودکی و در خانواده شکل می‌گیرد. هر یک از محیط‌های خانوادگی زیر می‌توانند این طرحواره را در کودک به‌وجود بیاورند:

1. خانواده‌هایی که با کودک هم‌دلی نمی‌کنند، احساسات او را نمی‌پذیرند و احساس مهم بودن و ارزشمندی به او نمی‌دهند.
2. خانواده‌هایی که از کودک انتظارات بیش از حد دارند و اگر به وظایفی که انتظار می‌رود عمل نکند او را مؤاخذه می‌کنند.
3. وقتی در خانواده‌ای توجه شرطی نسبت به کودک وجود دارد. یعنی اگر مطابق میل اعضای خانواده قرار نگیرد از محبت و حمایت آن‌ها محروم خواهد شد.
4. محیطی که نیازهای کودک در آن برآورده نمی‌شود و نسبت به آن‌ها بی‌توجهی می‌شود.
5. خانواده‌ای که بنا به شرایط از سنین کودکی به کودک نقش والد و بزرگسال داده شده است. مثلا کودکانی که یکی از والدین خود را از دست داده‌اند و خواهر و برادرهای کوچک‌تر از خود دارند. در این افراد هرگونه نیازمندی و رفتارهای کودکانه با عذاب وجدان همراه است.
6. خانواده‌هایی که والدین در آن‌ها نقش‌های خود را به عهده نمی‌گیرند، ضعیف، بیمار یا بی‌مسئولیت هستند و کودک این بار مسئولیت را به دوش می‌کشد و از آن‌ها مراقبت می‌کند.

جسمانی سازی تله ایثار

طرحواره ایثار اثرات نامطلوب بسیاری بر روی سلامت جسمانی و روانی فرد دارد. تله ایثار می‌تواند مقدمات ابتلا به بعضی اختلالات و ناراحتی‌های روانی را فراهم کند. علاوه بر این افرادی که این طرحواره را دارند سردرد، مشکلات معده و گوارش، خستگی دائمی، افسردگی، اختلالات عصبی و دیابت را گزارش می‌دهند. اگرچه این علائم کاملا ناخودآگاه و ناخواسته است اما ممکن است فرد بخواهد ندانسته از طریق بروز این علائم از دیگران حمایت و توجه بگیرد یا برای مدتی از وظایف بسیاری که بر دوش می‌کشد مرخصی بدون عذاب وجدان بگیرد! اگر هدف از جسمانی‌سازی طرحواره ایثار، جلب توجه باشد قطعا این کار ناخواسته انجام شده است زیرا افرادی که این طرحواره را دارند خود را مستحق توجه و نگرانی دیگران نمی‌دانند.

ارتباط تله ایثار با بیماری‌های سیستم ایمنی بدن از جمله سرطان است. اگرچه تحقیقات گسترده‌ای در این زمینه انجام نشده است اما تا حدودی می‌توان این ارتباط را تایید نمود. تله ایثار فرد را در اضطراب دائمی و نگرانی برای دیگران و غفلت از نیازهای خود قرار می‌دهد. این اضطراب و فشار می‌تواند باعث فرسودگی غدد فوق کلیوی شود و از این طریق تضعیف سیستم ایمنی را به دنبال داشته باشد.

از کجا بفهمیم طرحواره ایثار را داریم؟

برای تشخیص طرحواره ایثار، می‌توانید از تست طرحواره استفاده کنید یا با یک درمانگر مشورت نمایید اما به‌طور کلی اگر پاسخ شما به اغلب پرسش‌های زیر، مثبت است، به احتمال زیاد این طرحواره در شما فعال است:

• آیا نیازهای دیگران را به نیازهای خود ترجیح می‌دهید؟
• آیا حتی وقتی شرایط خودتان مساعد نیست به دیگران کمک می‌کنید؟
• آیا «نه» گفتن برای شما سخت است؟
• آیا نگران ناراحتی یا نارضایتی اطرافیان خود هستید؟
• آیا اگر دیگران قدردان زحمات شما نباشند از دست آن‌ها دلخور می‌شوید؟
• آیا همیشه شنونده مشکلات دیگران هستید اما کسی را ندارید که به مشکلات شما گوش بدهد؟
• آیا اولویت دادن به خود را خودخواهی می‌دانید؟
• آیا برای شما سخت است شاهد تلاش‌های اطرافیان خود برای انجام یک کار باشید و ترجیح می‌دهید خودتان آن را برایشان انجام بدهید؟
• آیا تصمیم‌گیری درباره خود را به دیگران می‌سپارید؟
• آیا در درون احساس خشم دارید؟

طرحواره ایثار چیست؟

وقتی طرحواره ایثار در ما فعال است با گذشت زمان فرسوده‌تر می‌شویم و آسیب بیشتری می‌بینیم. بااین‌حال اغلب کسی را نداریم که بتوانیم با او صحبت کنیم. ترجیح می‌دهیم مشکلاتمان را به کسی نگوییم، احساسات و نیازهای خود را سرکوب کنیم و از کسی کمک نخواهیم. زیرا به نظر ما افراد فداکار اعتراض نمی‌کنند. احتمالا از دیگران می‌شنویم: «چرا از خودت مراقبت نمی‌کنی؟» اما پاسخ روشنی برای این سوال نداریم.

بااین‌حال طرحواره ایثار نفع ثانویه‌ای نیز دارد. این طرحواره از نظر ارزش‌های جامعه، تحسین‌شده است و با فداکاری اشتباه گرفته می‌شود. ممکن است دیگران از ما تقدیر کنند که ازخودگذشته هستیم و خود را قربانی خانواده کرده‌ایم. علاوه بر این، افرادی که تله زندگی ایثار دارند چون یک منبع حمایتی محسوب می‌شوند دوستان بسیاری در اطراف خود جمع کرده‌اند و روابط اجتماعی خوبی دارند.

سبک مقابله‌ای در ایثار

سه سبک مقابله‌ای در طرحواره ایثار به شکل زیر عمل می‌کنند:

1.سبک مقابله ای تسلیم

فرد نیازها و خواسته‌های خود را کاملا کنار می‌گذارد و به نیازهای دیگران اولویت می‌دهد. این افراد جذب اشخاص سواستفاده‌گر یا بیمار می‌شوند.

2. سبک جبران افراطی

در این سبک مقابله‌ای، فردی که طرحواره ایثار را دارد تحت هیچ شرایطی حاضر نیست کوتاه بیاید یا از خودگذشتگی کند. او خودش را قدرتمند و شکست‌ناپذیر می‌داند و اطرافیان باید خودشان از پس مشکلات خود بر بیایند. گاهی این سبک مقابله‌ای به شخصیت خودشیفته نزدیک می‌شود.

3. سبک مقابله‌ای اجتناب

افرادی که با سبک مقابله‌ای اجتناب در مقابل طرحواره ایثار خود قرار می‌گیرند همواره از هرگونه داد و ستدی اجتناب می‌کنند. آن‌ها ترجیح می‌دهند نه انتظاری از دیگران داشته باشند و نه برای آن‌ها کاری انجام بدهند.

روابط عاطفی در تله ایثار

اغلب کسانی‌که تله ایثارگری دارند جذب افرادی با ویژگی‌های خاص می‌شوند. بسیاری از آن‌ها، افرادی با طرحواره بزرگ منشی را جذب میکنند. برای نمونه افراد مشکل‌دار، بیمار، شکست‌خورده، معلول، نیازمند از نظر مالی یا طردشده را انتخاب می‌کنند. این انتخاب دو دلیل عمده دارد:

1. افرادی که طرحواره ایثار دارند تنها همین نوع روابط را بلد هستند و به این صورت می‌توانند از طرحواره خود استفاده کنند. در غیر این صورت و در روابط متعادل سردرگم می‌شوند و نقش خود را گم می‌کنند.
2. آن‌ها از درون احساس بی‌ارزشی دارند؛ بنابراین تنها زمانی خود را لایق تشکر، توجه و تحسین می‌دانند که فداکاری کرده باشند.

طرحواره ایثار چه تفاوتی با فداکاری دارد؟

شاید این سوال برایتان پیش آمده باشد که فداکاری مگر یک ویژگی مثبت در افراد نیست؟ پس چرا این طرحواره را که پایه آن بر ایثار و فداکاری است مخرب می‌دانیم؟ درواقع فداکاری با تله ایثارگری یکسان نیست. شخص فداکار اجباری برای ایثار کردن نمی‌بیند. خودش انتخاب کرده است که از خودگذشتگی کند و در صورت لزوم این کار را نخواهد کرد. شخصی که ایثار می‌کند اگر نتواند به هر دلیلی به کار خود ادامه بدهد عذاب وجدان نمی‌گیرد. برعکس، کسی که طرحواره ایثارگری دارد اگر نتواند فداکاری کند احساس گناه را تجربه می‌کند. همچنین به رفتار دیگران و به قدردانی آن‌ها حساس است.

تله ایثار چه تفاوتی با تله اطاعت دارد؟

تله ایثارگری و تله اطاعت به یکدیگر از جهاتی بسیار شبیه هستند. در هر دو طرحواره، تمرکز بر دیگران و نیازهای آن‌ها و قربانی کردن خود و خواسته‌های خود است. بااین‌حال منبع طرحواره ایثار درونی است یعنی فرد به خاطر عذاب وجدان و با خواست خود فداکاری می‌کند. اما در طرحواره اطاعت، ترس خارجی از تنبیه، انتقام یا طرد وجود دارد. فردی که طرحواره اطاعت در او فعال است به خواسته‌های دیگران اولویت می‌دهد زیرا می‌ترسد که مورد خشم آن‌ها قرار بگیرد. سبک تربیتی این دو طرحواره نیز متفاوت است. در تله ایثارگری اغلب والدین غمگین و افسرده بوده‌اند. اما در تله زندگی اطاعت والدینی سختگیر و کنترل‌گر وجود داشته‌اند.

طرحواره ایثار چیست؟

درمان و اهداف درمانی طرح واره ایثار

با توجه به مشکلاتی که طرحواره ایثارگری ممکن است باری شما به دنبال داشته باشد بهتر است این طرحواره مخرب را شناسایی و درمان کنید. می‌توانید از راه‌های زیر به درمان تله ایثار اقدام کنید:

1. به درمانگر مراجعه کنید. این کار به ریشه‌یابی اصولی و دقیق از مشکلات شما و حل آن‌ها از مسیر درست کمک می‌کند.
2. ریشه احساس گناه را پیدا کنید. چرا در برابر دیگران احساس گناه دارید؟ به کودکی خود باز گردید و ریشه‌های این احساس را پیدا کنید.
3. به بازبینی روابط بپردازید. روابط مخرب را کنار بگذارید و دوستانی بخشنده برای خود پیدا کنید. اجازه ندهید از شما سوءاستفاده کنند.
4. شنونده مطلق نباشید. حق شماست که در روابط خود همان‌قدر که کمک می‌کنید مورد حمایت قرار بگیرید و شنیده شوید. از مشکلات خود بگویید و این تصویر شکست‌ناپذیر همیشه خوب را کنار بگذارید.
5. بپذیرید دیگران ناتوان نیستند. ممکن است شما با حمایت‌های بیش از حد خود اجازه تجربه کردن یا یادگیری را به اطرافیان خود ندهید اما آن‌ها ناتوان نیستند و از پس خود برمی‌آیند. به اطرافیان خود اجازه بدهید مسئولیت‌هایشان را به دوش بکشند.
6. خطاهای شناختی را پیدا کنید. برای نمونه ممکن است شما به خطای شناختی همه یا هیچ دچار باشید. مثلا فکر کنید که اگر نتوانید برای دیگران کاری بکنید بی‌ارزش و بی‌استفاده هستید. در حالی‌که حتی افراد فداکار نیز دائما در حال فداکاری نیستند.
7. مهارت نه گفتن را بیاموزید.
8. ایده‌آل‌گرا نباشید؛ قرار نیست همیشه و همه‌جا همه از شما راضی باشند!
9. فراموش نکنید که همه افراد حقوق مساوی دارند. شما هم به اندازه دیگران حق دارید.
10. از نیازهای سرکوب‌شده خود آگاه باشید، آن‌ها را فهرست کنید و با عزیزان خود در میان بگذارید. اجازه بدهید دیگران هم برای شما کاری بکنند.
11. در میزان گرفتن و بخشیدن در روابط خود تعادل ایجاد کنید. البته به جز شرایط خاص مانند رابطه مادر با نوزاد خود.
12. خشم خود را به شکل سالم و در زمان مناسب بروز بدهید و آن را سرکوب نکنید.