اختلالات خلقی

اختلالات خلقی گروه وسیعی از اختلالاتی را شامل می شوند که خلق مرضی (پاتولوژیک) و آشفتگی های مرتبط با آن، نمای بالینی غالب آنها را تشکیل می دهد.
در بیمارانی که خلق بالایی دارند (یعنی درمانیا)، گشاده خویی، پرش افکار، کاهش خواب، افزایش اعتماد به نفس و افکار خود بزرگ بینانه دیده می شود. در بیمارانی که خلق افسرده ای دارند، از دست دادن انرژی و علاقه، احساس گناه، دشوار شدن تمرکز، از دست دادن اشتها و افکار مرگ یا خودکشی وجود دارد.

دیگر نشانه ها و علایم اختلالات خلقی عبارت است از تغییراتی در سطح فعالیت، توانایی های شناختی، تکلم و کارکردهای نباتی (از قبیل خواب، فعالیت جنسی و سایر نظمهای زیستی). این تغییرات تقریباً همیشه موجب مختل شدن کارکردهای بین فردی، اجتماعی و شغلی بیمار می شود.

اختلالات عمده در این گروه عبارتند از:

اختلال افسردگی عمده (ماژور)، اختلال خلقی دوقطبی، اختلال خلقی با سیکل های سریع، افسردگی های فصلی، اختلال ویس تایمیک (کج خلقی)، اختلال سیکلوتایمیک (خلق دوره ای).
حمله مانی با خلق غیر طبیعی و مداوم سرخوش، گسترده یا تحریک پذیری که حداقل یک هفته طول کشیده باشد، مشخص می شود. (درصورتی که بستری کردن بیمار ضرورت پیدا کند، مدت این دوره می تواند کمتر از یک هفته هم باشد). طی این دوره حداقل می بایست ۳ مورد از علایم ذیل بطور چشمگیر و مداوم وجود داشته باشد.
۱- اعتماد به نفس بیش از حد یا خود بزرگ بینی
۲- کاهش نیاز به خواب
۳- حرافی بیش از معمول یا احساس فشار در صورت صحبت نکردن
۴- پرش افکار
۵- حواس پرتی (توجه فرد فوراً به محرک های بیرونی بی اهمیت یا بی ارتباط با او جلب شود)
۶- افزایش فعالیت های هدفمند (اعم از فعالیت های اجتماعی، شغلی، تحصیلی یا جنسی)
۷- پرداختن بیش از حد به امور لذت بخشی که به احتمال خیلی زیاد عواقب ناراحت کننده ای دارند (مانند ولخرجی های بی حد و حساب، بی ملاحظگی های جنسی یا سرمایه گذاری های احمقانه).

علت بروز اختلال خلقی

عوامل متعددی در بروز اختلالات خلقی دخیل هستند. یکی از این موارد می تواند بر هم خردن تعادل مواد شیمیایی موجود در مغز باشد.

اتفاقاتی که در طول زندگی رخ می دهد، مانند تغییراتی که با استرس زیادی همراه هستند، می توانند در بروز این نوع اختلال دخیل باشند.

اختلال خلقی می تواند زمینه ارثی و خانوادگی داشته باشد.

اما چه افرادی بیشتر در معرض اختلال خلقی قرار دارند؟

توجه داشته باشید که هر فردی می تواند در طول زندگی دچار اختلال خلقی شود. با این حال، کنترل این اختلال به مراتب سخت تر از کنترل احساس ناراحتی خواهد بود. کودکان، نوجوانان و یا حتی بزرگسالانی که یکی از والدین شان مبتلا به این اختلال هستند، بیشتر در معرض می باشند.

با این وجود، هر گونه استرس می تواند باعث تشدید احساس ناراحتی و یا افسردگی شود. به همین خاطر است که کنترل و درمان این اختلال، کمی سخت و پیچیده می باشد.

گاهی مشکلات زندگی می تواند باعث تشدید و تحریک افسردگی شود. خسته شدن از محل کار، طلاق، از دست دادن عزیزی، مرگ یکی از اعضای خانواده و یا مشکلات مالی از جمله مواردی هستند که فشار را روی فرد ایجاد می کنند. این قبیل مشکلات می توانند برای فرد احساس ناراحتی شدید و یا حتی افسردگی را به همراه داشته باشند و در نهایت می توانند منجر به بروز اختلال خلقی شوند.

احتمال بروز اختلال خلقی در خانم ها دو برابر مردان است. علاوه بر این، نزدیکان افراد مبتلا به افسردگی بیشتر در معرض اختلال دو قطبی نیز قرار دارند. زمانی که فردی در خانواده با اختلال دو قطبی تشخیص داده می شود، احتمال این اختلال در خواهر، برادر و بچه ها نیز بیشتر خواهد بود.

اختلال خلقی با چه علائم و نشانه هایی همراه است؟

بسته به سن بیمار و نوع اختلال خلقی، علائم افسردگی در هر فردی متفاوت خواهد بود. اما علائم شایع این اختلال عبارت است از:

احساس ناراحتی، اضطراب و خالی بودن
احساس یاس و نومیدی
از دست دادن اعتماد به نفس
فکر کردن به مرگ و یا خودکشی
بی میلی به انجام کارها و فعالیت هایی که در گذشته برای فرد لذت و هیجان داشته است
مشکل در برقراری ارتباط با اطرافیان
مشکلات خواب
تغییر در اشتها و کاهش وزن
کاهش سطح انرژی
مشکلات تمرکزی
مشکلات فیزیکی مانند سردرد و یا معده درد . این علائم معمولا با درمان بهتر نخواهند شد.

چه عواملی باعث اختلالات خلقی می‌شود

بسته به نوع اختلال ممکن است چندین عامل اساسی وجود داشته باشد. عوامل مختلف ژنتیکی، بیولوژیکی، محیطی و سایر موارد با اختلالات خلقی مرتبط است.

عوامل خطرزا عبارتند از:

سابقه خانوادگی
تشخیص قبلی اختلال خلقی
ضربه، استرس یا تغییرات عمده زندگی در موارد افسردگی
بیماری جسمی یا استفاده از داروهای خاص

این افسردگی با بیماری‌های بزرگی مانند سرطان، دیابت، پارکینسون و بیماری قلبی در ارتباط است.

کلینیک ندای آرامش روان باسالها سابقه درخشان و کادری مجرب متشکل از روانپزشکان و روانشناسان کارآمد در محیطی امن و سالم در جهت بهبود سلامت روانی و جسمی بیمار شما، با برنامه های روان درمانی و مشاوره ای ویژه، متناسب با شرایط روحی هر فرد، بیمار شما را تا سر مقصد سلامت همراهی می نماید.

روان درمانی و دارودرمانی متخصصین این کلینیک در کنار حمایت های عاطفی و مالی خانواده می تواند تأثیر مثبتی در درمان اختلالات خلقی داشته باشد.

درمان افسردگی پس از زایمان

درمان افسردگی پس از زایمان، در اولین روزها و هفته‌های پس از زایمان، شخصی که به تازگی مادر شده است. احساسات گوناگونی را تجربه می‌کند. او ممکن است احساسات جدید و زیبایی مثل احساس افتخار، شادی و سعادت را داشته باشد. و همچنین ممکن است احساسات ناخوشایندی مثل غم و ناراحتی را هم تجربه کند.

برخی از این احساسات طبیعی هستند و پس از چند هفته فرد به حالت عادی بازمی‌گردد ولی برخی از آن‌ها غیرطبیعی هستند. و ممکن است برای ماه‌ها باقی بمانند که به این حالت اخیر، افسردگی پس از زایمان گفته می‌شود. آشنایی با علائم و روش درمان افسردگی پس از زایمان باعث می‌شود که نگرانی از این اختلال کاهش یابد و شخص سریع‌تر به روال زندگی عادی بازگردد.

احساسات ناراحتی و بازه‌های زمانی احساس اندوه که بعد از تولد کودک پیش می‌آید با عنوان “بیبی بلوز ” (گرفتگی خلق پس از زایمان) شناخته می‌شود. حالت موسوم به بیبی بلوز پس از زایمان یک اختلال روانشناسی شایع است و شدت آن اغلب طی یک یا دو هفته کاهش می‌یابد. این نوع از ناراحتی اغلب به تغییرات هورمونی عمده که بعد از تولد رخ می‌دهد مرتبط است. تقریبا از هر هفت زن یک نفر چیزی شدیدتر از یک اختلال ساده بیبی بلوز را تجربه می‌کند.

علائم افسردگی

اگر از علائم زیر، پنج مورد یا بیشتر را تقریباً هر روز و در بیشتر طول روز، به مدت حداقل دو هفتۀ متوالی تجربه کردید، ممکن است مبتلا به افسردگی پس از زایمان شده باشید:

احساس غم و اندوه شدید، پوچی یا ناامیدی
احساس برانگیختگی و خشم
گریه کردن مداوم یا بیشتر وقت‌ها قرار داشتن در آستانۀ گریه
بی‌علاقگی یا لذت نبردن از فعالیت‌ها و سرگرمی‌های معمول خود
دشواری در به خواب رفتن در آغاز شب یا مشکل در بیدار ماندن طی روز
از دست دادن اشتها یا خوردن بیش از حد
احساس گناه شدید
حس بی‌ارزش بودن زندگی
احساس ناتوانی در کنار آمدن با مسائل
داشتن افکار منفی در مورد خودتان
ترس از تنها ماندن با کودکتان
حس ترس بی‌‌دلیل و غیرقابل کنترل
وسواس بیش از حد
حواس‌‌پرتی
داشتن رویاهایی در مورد آسیب دیدن کودکتان
مشکل در تمرکز یا تصمیم‌گیری
کناره‌گیری از دوستان و خانواده
بی‌علاقگی به کودک
ناتوانی در مراقبت از کودک
احساس خستگی شدید و رخوت

مصرف داروهای ضدافسردگی هنگام شیردهی

مصرف داروهای ضدافسردگی در حین شیردهی بی‌خطر است. هرچند داروها از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می‌شود، اما سطح آنها بسیار پایین است. مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین، ایمن‌ترین گزینه تلقی می‌شود و اغلب برای زنان شیرده مبتلا به افسردگی تجویز می‌شود. دیگر داروهای ضدافسردگی نیز به نظر می‌رسد بی‌خطر باشد شامل مهارکننده‌های بازجذب نوراپی‌نفرین و بیشتر داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای است.

بر اساس برخی پژوهش‌ها، نوزادان مادرانی که داروهای ضدافسردگی مصرف کرده‌اند و با شیر مادر تغذیه شده‌اند، ممکن است کمی بیشتر تحریک‌پذیر باشند یا در تغذیه یا خواب دچار مشکلاتی باشند. با این حال، نوزادان مادرانی با افسردگی درمان‌نشده نیز می‌توانند همین مشکلات را داشته باشند. اگر می‌خواهید بدانید که تغییر در غذا خوردن، خواب یا رفتار کودک شما ناشی از داروهایی است که مصرف می‌کنید، با پزشک خود صحبت کنید و به خاطر داشته باشید که مصرف داروی خود را ادامه دهید، مگر این که پزشک دستور قطع آنها را بدهد.

درمان افسردگی بعد از زایمان

افسردگی پس از زایمان برای بیمار ناراحت کننده و ترسناک است و باعث ایجاد احساس تنهایی می شود، اما خوشبختانه پشتیبانی و روش های درمانی موثری برای این عارضه در دسترس هستند. اگر خانمی فکر می کند که افسردگی پس از زایمان دارد باید در اسرع وقت با پزشک خود صحبت کند. اکثر بیماران با درمان های حمایتی بهبودی کامل می یابند، اگرچه ممکن است درمان افسردگی بعد از زایمان زمان بر باشد. انواع روش های درمان افسردگی بعد از زایمان عبارتند از:

1) درمان های خودیاری و حمایتی:

-بیمار باید با همسر، دوستان و خانواده خود ارتباط داشته باشد. اطرافیان باید بیمار را درک کنند و اقدامات حمایتی برای بیمار انجام دهند. بیمار هم باید ارائه کمک از سوی اطرافیان را بپذیرد و از آن ها بخواهد که در نگهداری نوزاد، کارهای خانه مانند آشپزی و خرید به او کمک کنند.

-بیمار برای خود وقت بگذارد و فعالیت های رضایت بخش و آرامش بخش از قبیل پیاده روی، گوش دادن به موسیقی، خواندن کتاب و گرفتن دوش آب گرم انجام دهد.

-بیمار باید هر زمانی که می تواند استراحت کند، گرچه پس از زایمان، استراحت کردن به دلیل مراقبت از نوزاد و شیردهی دشوار است؛ در نتیجه همسر بیمار باید در کار شبانه به بیمار کمک کند.

-بیمار باید برای تقویت روحیه خود به طور منظم ورزش کند.

-بیمار رژیم غذایی منظم، سالم و طولانی مدت داشته باشد.

-بیمار باید از استعمال دخانیات و نوشیدن الکل پرهیز کند، زیرا این امر می تواند افسردگی او را تشدید نماید.

2) درمان های روان شناختی:

درمان های روانشناختی معمولا از اولین روش ها برای درمان افسردگی بعد از زایمان هستند. یکی از روش های درمانی روانشناختی، رفتار درمانی است. هدف از رفتار درمانی، تغییر رفتار منفی به رفتار مثبت و ایجاد مثیت اندیشی است. رفتار درمانی معمولا 3 تا 4 ماه طول می کشد.

درمان بین فردی یکی دیگر از انواع درمان های روانشناختی است. درمان بین فردی شامل گفتگو با یک درمانگر در مورد شناسایی مشکلات روابط بیمار با خانواده، دوستان و نحوه برخورد آن ها با افسردگی است. درمان بین فردی معمولا 3 تا 4 ماه به طول می انجامد.

3) دارو درمانی:

در صورت افسردگی متوسط تا شدید و عدم تمایل به درمان روانشناختی، پزشک ممکن است برای درمان افسردگی بعد از زایمان از داروهای ضد افسردگی استفاده کند. همچنین ممکن است در صورت داشتن سابقه افسردگی یا افسردگی خفیف پس از زایمان، برای بیمار داروهای ضد افسردگی تجویز می شود.

داروهای ضد افسردگی با ایجاد تعادل مواد شیمیایی موجود در مغز، سبب بهبودی خلق و خوی بیمار می شوند. داروهای ضد افسردگی علائم تحریک پذیری، عدم تمرکز و بی خوابی را کاهش داده و به بیمار کمک می کنند که بتواند با نوزاد خود رابطه مناسبی داشته باشد. تاثیر داروهای ضد افسردگی حداقل یک هفته پس از مصرف شروع می شود، بنابراین در صورت عدم احساس بهبودی باید درمان ادامه یابد. پس از احساس بهبودی بیمار باید تا 6 ماه داروهای ضد افسردگی را مصرف نماید. در صورت قطع زود هنگام داروهای ضد افسردگی، ممکن است افسردگی بعد از زایمان مجددا شروع شود.

آیا در دوران شیردهی میتوان از داروهای ضد افسردگی استفاده کرد؟

اگر مادر شیرده است، باید در مورد داروهای ضد افسردگی مناسب در دوران بارداری با پزشک خود صحبت کند، زیرا مصرف همه داروهای ضد افسردگی در دوران شیردهی بی خطر نیستند. پزشک باید داروهایی که دارای کمترین عوارض برای مادر و نوزاد هستند را تجویز نماید.

عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی:

شایع ترین عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی عبارتند از:

• احساس بیماری؛

• خشکی دهان؛

• یبوست؛

• سر گیجه؛

• تاری دید؛

• احساس تحریک یا لرزش؛

عوارض فوق باید مدتی پس از مصرف دارو از بین بروند.

اقدامات لازم در هنگام افسردگی پس از زایمان شدید:

اگر افسردگی پس از زایمان شدید باشد و بیمار با درمان های فوق بهبود نیابد، احتمالا بیمار به یک تیم متخصص بهداشت روان ارجاع داده می شود. درمان افسردگی بعد از زایمان در این گونه موارد عبارت است از:

• رفتار درمانی شناختی؛

• روان درمانی؛

• استفاده از داروهای مختلف؛

• ماساژ کودک جهت ارتقا ارتباط عاطفی مادر و نوزاد؛

• الکترو شوک درمانی.

اگر افسردگی بعد از زایمان آنقدر شدید باشد که احتمال ایجاد آسیب از طرف مادر به خودش یا نوزاد وجود داشته باشد، ممکن است بیمار در بیمارستان بستری شود. تا هنگام بهبودی مادر، نوزاد توسط پدر یا نزدیکان نگهداری می شود.

پیشگیری از افسردگی پس از زایمان:

تاکنون به جز حفظ سبک زندگی سالم هیچ راهی برای پیشگیری از افسردگی پس از زایمان شناخته نشده است. اما اگر فردی سابقه افسردگی یا سابقه خانوادگی افسردگی پس از زایمان دارد و باردار می باشد و یا تصمیم به بارداری دارد، باید به مشاور یا روانپزشک مراجعه نماید. این امر سبب می شود که در صورت لزوم، درمان مناسب برای پیشگیری از افسردگی بعد از زایمان صورت گیرد. اگر خانمی در طول بارداری خود مشکلات بهداشت روان دارد باید تا چند هفته پس از زایمان به طور مرتب توسط پزشک ویزیت شود.