مهارت های ترسیمی کودکان

مهارت های ترسیمی کودکان، کودکان به دلیل پایین بودن سطح تفکر انتزاعی، قادر به بیان هیجانات و احساس خود نیستند. سرکوب و عدم مهارت در بیان احساسات به ویژه از نوع منفی آن بهداشت روانی کودکان را به مخاطره می اندازد. از این رو پیدا کردن راهی که کودک را قادر نماید به شیوه ای غیر از بیان کلامی هیجانات، احساسات و مشکلات خود را بروز دهد، کاملا ضروری به نظر میرسد.

بازی ابزاری است که کودک به کمک آن خود را معرفی می کند و وسیله ی مناسبی جهت تخلیه هیجانات و ابراز خود می باشد. باتوجه به این موضوع، هرگاه زبان کلامی برای ابراز افکار و احساسات کودکان کفایت نکند، روانشناسان کودک از بازی درمانی برای کمک به کودکان استفاده می کنند.

پیش از این نیز در مقاله درمان افسردگی کودکان به نقش بازی در درمان ﻣﺸﮑﻼت روان ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ مانند افسردگی در کودکان پرداخته ایم. در این مقاله به شکل مفصل تری بازی درمانی را برسی میکنیم.

بازی درمانی در کودکان چه اصولی دارد

بازی درمانگر در بازی درمانی باید به توسعه یک رابطه گرم و دوستانه با کودک بپردازد. این رابطه اهمیت شایان توجهی بر مؤثر بودن این روش خواهد شد. شاید یک روانشناس کودک ناچار شود برای ایجاد چنین رابطه‌ای ویژگی‌هایی را در موقعیت بازی بپذیرد و روانشناس کودک پذیرش بدون قید و شرط از کودک را داشته باشد. به عبارتی، کودک بدون در نظر گرفتن ویژگی‌های خوب و بدی که دارد یا کارهای خوب و بدی که انجام می دهد. به طور کامل از جانب متخصص مورد پذیرش قرار می گیرد.

متاسفانه والدین معمولاً رفتار برعکسی نشان می دهند. برای مثال به کودک گفته می شود. که چون این کار بد را انجام دادی دیگر دوستت ندارم، گفتن چنین مطالبی به کودک یا ایجاد شرایطی که چنین پیغامی را به کودک برساند، در کودک احساس پذیرش بدون قید و شرط را خدشه‌دار می‌سازد.

باید شرایط و موقعیتی حاکی از احساس آزادی برای کودک بوجود بیاید. بازی درمانگر این کار را با کنار گذاشتن روش‌های محدود کننده سخت گیرانه انجام می‌دهد. تا کودک احساس آزادی کند. این آزادی، آزادی در عمل و رفتار و همچنین آزادی در بیان احساس را شامل می‌شود.

اصول بازی درمانی کودکان

انواع روشهای اجرای بازی درمانی در کودکان
بازی درمانی را می توان به روشهای مختلفی انجام داد. انتخاب روش بازی درمانی، به تشخیص روانشناس کودک باز می گردد. انواع روشهای بازی درمانی به صورت زیر است:

بازی درمانی انفرادی: به علت داخل نشدن عناصر انتقاد و تشویق در محیط درمان، درمان فردی به مراتب آسانتر و کاراتر از درمان گروهی است. هر چند بنا به تشخیص روانشناس کودک ، ممکن است درمان گروهی مناسب تر باشد.
بازی درمانی گروهی: در بازی درمانی گروهی، ترجیحاً دختر و پسر را از هم جدا می کنند.

در ضمن اصل بازتاب احساسات و نقطه نظرهای کودک با دقت بیشتری باید حفظ شود تا کودک احساس نکند. با سایر بچه های گروه مقایسه می شود؛ چه لفظ تحسین و چه لفظ انتقاد چنین احساسی را در کودک ایجاد می کند. در واقع ، مهم ترین کار یک روانشناس کودک در بازی درمانی گروهی، رعایت عدالت و توجه دقیق به رفتارهای هر کودک است.

بازی درمانی گروهی از لحاظ اینکه حضور کودکان دیگر در اتاق، تنشهای درونی کودک را کاهش می دهد. و نسبت به درمانگر واکنش طبیعی تر خواهد داشت، ممکن است موثرتر باشد.

عوامل موثر بر انتخاب روش بازی درمانی

جنسیت کودک
درجه خلاقیت و توانمندی او
شرایط فرهنگی خانواده و ارزش های آن ها
محل زندگی
فضای بازی در خانه
میزان رشد جسمی و فکری کودک

در این روش بازی درمانی به کودک تعدادی اسباب بازی محدود داده می شود. و درمانگر همزمان بازی با کودک او را به سمت یک سناریو خاص سوق می دهد. برای مثال کودکی که برادر یا خواهر تازه متولد شده دارد و با او دچار مشکلی است. بازی مار پله یا فوتبال مناسب او نیست، بهتر است او با کودک خیالی خود بازی کند و در آن بازی کنش و واکنش های کودک سنجیده می شود.

درمان گر شروع به محبت بیش از حد به نوزاد خیالی می کند تا از این طریق حس حسادت کودک را برانگیخته کند یا از طریق اولویت دادن به نوزاد در تمامی مراحل بازی سعی می کند رفتار متقابل کودک را با فرزند تازه متولد شده بسنجد.

بازی درمانی غیرفعال (Stimulus situation)

در این بازی درمانی هیچ سناریو از پیش تعیین شده ای نیست. بازی درمانگر با مشخص کردن حیطه محدودی سعی می کند. خود را در اختیار کودک قرار داده تا کودک درباره سناریوی این بازی نظر بدهد از این طریق کودک می تواند به تخیل خود جامع عمل بپوشاند و آن را بهبود بدهد.

با توجه به اینکه اسم این روش بازی درمانی غیرفعال است اما کودک و تخیل او حضور فعالی در این سناریو دارند.

حس مفید بودن یکی از مهم ترین احساساتی است. که کودک می تواند از بازی درمانگر خود در این وضعیت دریافت کند.

کودک در بازی درمانی احساسات خود را بیش از پیش می شناسد. احساساتی که خیلی از افراد شاید تا سنین میانسالی شناخت درستی از آن ها نداشته باشند.

براساس نظر فروید کودک با تکرار به کمال می رسد در روش بازی درمانی کودک پیاپی درگیر تکرار احساسات خود است. و با شناخت هریک از آن ها و کنترلشان در موقعیت های مختلف به مهارت های مورد نیاز می رسد.