اختلال بلع
اختلال بلع به هرگونه مشکل خوردن مواد غذایی و آشامیدن مایعات گفته می شود و در واقع اختلال بلع، مشکل در انتقال مواد غذایی جامد یا مایع از دهان تا معده است.
برخی از بیماران از اختلال بلع خود آگاهی ندارند و برخی دیگر هم آگاهی محدودی دارند.وقتی اختلال بلع (دیسفاژی) به موقع تشخیص داده نشود و بدون درمان بماند، احتمال خطر ابتلا به آسپیراسیون و پنومونی (عفونت سیستم تنفسی) ناشی از آن بالا می رود.
برخی از بیماران مبتلا به آسپراسیون خاموش هستند و علائم آسپیراسیون مثل سرفه یا گلوپاک کردن را نشان می دهد.
در صورتی که اختلال بلع یا دیسفاژی تشخیص داده نشود می تواند منجر به کاهش وزن بدن، از دست دادن آب بدن و ضعف عمومی شود و به طور کلی کیفیت زندگی خود را کاهش می دهد.
چه چیزی باعث اختلال بلع می شود
در درجه اول ، اختلال بلع به وسیله یک ضعف یا لطمه در یک یا چند عصب یا عضله که حس و حرکت را برای جویدن و بلعیدن کنترل می کنند ، به وجود می آید. هم چنین دارو های خاصی می توانند باعث اختلال بلع شوند.
دیسفاژی می تواند در نتیجه یک سکته مغزی رخ دهد. و ممکن است بر حدود 65% از بیماران سکته مغزی اثر بگذارد.
اختلال بلع هم چنین می تواند در اثر پیر شدن ، بیماری های سیستم عصبی مرکزی (هم چون زوال عقل ، پارکینسون ، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک یا بیماری نورون های حرکتی ، ام اس و میاستنی گراویس) ، بازگشت اسید به مری، پرتو درمانی ، لب شکری ، خشکی دهان ، فلج مغزی ، عفونت مری ، صدمه یا عمل جراحی سر و گردن ، و سرطان ایجاد شود.
علائم بیماری
تظاهرات و علایم بیماری که دشواری بلع در هنگام عبور غذا از حلق به مری داشته باشد، به این صورت است: گیرکردن غذا در گلو، صدای خشن یا غرغره‌مانند، برگشت غذا از بینی یا احساس خفگی، بلع‌های مکرر و پشت سرهم، صاف کردن مکرر گلو، سرفه و ذات‌الریه (عفونت ریه) اگر کسی بلافاصله بعد از قورت دادن غذا مشکل داشته باشد، در مرحله عبور غذا از حلق به مری مشکل دارد.
تعدادی از علایم نیاز به ارزیابی دارد ازجمله:
احساس خفگی مکرر هنگام خوردن ، درنگ در عبور غذا برای بیش از چند ثانیه ، احساس درد هنگام بلع ، ذات الریه مکرر که نشان دهنده ورود احتمالی مواد غذایی به ریه است ،هنگامی که مواد غذایی برای بیش از 15 ثانیه درمری گیر می کند و خودبه خود با مایعات عبورنمی کند .برخی از افراد از داشتن مشکل بلع بی اطلاع هستند زیرا آن ها ناخودآگاه برای جبران این مشکل غذاهایی را که آسان فرو برده می شود ، انتخاب می کنند و یا این که آهسته غذا می خورند. بااین حال، توجه نکردن به مشکلات بلع خطر خفگی یا گیرکردن تکه بزرگ غذای جامد در مری را افزایش می دهد.
چگونه مشکلات بلع را تشخیص دهیم
اگر شما فکر می کنیدمشکل بلع دارید، برای تعیین علت مشکل بلع به پزشک مراجعه کنید.
مانومتری
این آزمون در واقع اندازه گیری زمان و قدرت انقباضات مری و آرامش دریچه عضلانی است.
امپدانس و آزمایش سطح pH
این آزمون تعیین می کند که آیا ریفلاکس باعث مشکل در بلع شده است یا نه
مشکلات بلع چگونه درمان می شود
درمان به نوع مشکل بستگی دارد. گاهی اوقات، یک مشکل بدون درمان برطرف می شود. در مواردی، مشکلات بلع را می توان به راحتی مدیریت کرد. مشکلات بلع پیچیده ممکن است نیازبه درمان توسط یک متخصص یا چندین متخصص داشته باشد.
اگر مشکل جویدن یا بلع دارید ، با رعایت چند نکته می توانید خوردن و نوشیدن را آسان تر کنید:
نشستن صاف در زاویه 90 درجه*خم کردن سر کمی به جلو*حفظ کردن حالت نشسته یا ایستاده به مدت 15 تا 20 دقیقه بعد از خوردن غذا
محیط ناهار خوردن:
مواردی را که باعث حواس پرتی در مکان غذا خوردن می شود، به حداقل برسانید. هنگام خوردن و نوشیدن تمرکز کنید.با وجود غذا دردهان صحبت نکنید.آهسته غذا بخورید.مواد غذایی را به قطعات کوچک تقسیم کنید.در هر یک لقمه بیش ازیک قاشق چای خوری مواد غذایی دردهان قرار ندهید
بلع:ممکن است نیاز باشد با هر لقمه دو یا سه بار عمل بلع را انجام دهید. در صورت گیرکردن مواد غذایی یا مایع در گلو، به آرامی سرفه یا گلو را صاف کنید
کنترل بزاق دهان:
مصرف مایعات را افزایش دهید. در فواصل معین ، تکه های ریز یخ یا لیموناد که باعث افزایش تولید بزاق می شود ، مصرف کنید.
سازگاری غذایی:
میزان مصرف غذاهایی را که سخت جویده وفرو برده می شود، محدود کنید. غذا را به شکل پوره شده استفاده کنید. درصورتی که مایع رقیق باعث سرفه می شود، آن را کمی غلیظ کنید.
درمان اختلال در بلع
رژیم غذایی را اصلاح کنید
تمرینات بلع دهانی برای تقویت عضلات انجام دهید
روﯾﮑردهای جبرانی بلع
تغییرات حرکتی هنگام خوردن
اما اگر اختلال در بلع ماندگار باشد، می‌تواند منجر به سوء تغذیه و کمبود آب بدن به خصوص در افراد جوان و مسن شود. امکان بروز عفونت‌های تنفسی و «آسپیراسیون ریوی (Aspiration Pneumonia)» نیز وجود دارد.
همه‌ی این عوارض جدی و خطرناک هستند و باید به طور کامل درمان شوند. اگر اختلال بلع ناشی از سفت شدن مری باشد، ممکن است روشی به نام «اتساع مری (Esophageal Dilation)» برای باز کردن راه مری استفاده شود. در طی این روش، یک کیسه هوای کوچک در مری بیمار قرار داده می‌شود تا مری فرد گشادتر شود و سپس کیسه هوا برداشته می‌شود.
اگر رشد غیرطبیعی توده در مری وجود داشته باشد، ممکن است انجام عمل جراحی ضروری باشد. همچنین ممکن است از جراحی برای از بین بردن توده در مری استفاده شود. اگر فرد دچار بازگشت اسید به مری یا زخم معده باشد. ممکن است برای او داروهای خاص یا رژیم غذایی جهت جلوگیری از بازگشت اسید به مری تجویز شود.
