اختلال شخصیت اجتنابی
هر فردی با ویژگی‌های شخصیتی متفاوتی زندگی می‌کند و این تفاوت‌های شخصیتی هستند که آدم‌ها را از هم متمایز می‌کنند. هر شخصیت ویژگی‌های مخصوص به خودش را دارد
و این ویژگی‌های خاص مشخص می‌کنند که افراد در چه دسته‌ای جای می‌گیرند.
گاهی ویژگی‌های شخصیتی که بروز می‌کنند، می‌توانند نظم زندگی فرد را بر هم بزنند و کنترل اوضاع را از دست او خارج کنند. برخی از ویژگی‌های شخصیتی فرد را با مشکلاتی در زندگی فردی، ارتباطات و … مواجه می‌کند
که به یک اختلال تبدیل می‌شود و می‌تواند مسائل زیادی را برای فرد به وجود آورد.
در این مطلب از وبلاگ افق سلامت قصد داریم شما را با اختلال شخصیت اجتنابی و علائم و ویژگی‌های آن آشنا کنیم. اگر دوست دارید درباره این موضوع بیشتر بدانید و با شخصیت اجتنابی آشنا شوید، ما را در ادامه این مطلب همراهی کنید:
قطعا تابه‌حال اصطلاح اختلال شخصیت را شنیده‌اید و یا درباره آن خوانده‌اید. اما بسیاری از افراد هنوز به طور دقیق نمی‌دانند که اختلال شخصیت چیست و چه تعریفی دارد. بنابراین بهتر است پیش از آنکه درباره اختلال شخصیت اجتنابی یا دوری‌گزین صحبت کنیم، معنای اختلال شخصیت را بدانیم.
به مجموعه‌ای از اختلالات روانشناختی که باعث ایجاد رفتارهای خشک، غیرقابل انعطاف و غیر متعارف در افراد می‌شود، اختلال شخصیت می‌گویند. اختلالات شخصیتی می‌توانند زندگی طبیعی فرد را از حالت طبیعی خارج کنند و به سمت منفی هدایت کنند.
عموما اختلالات شخصیت چهار ویژگی مشترک و مهم دارند که با آن‌ها شناخته می‌شوند. این چهار ویژگی در موارد زیر جای می‌گیرند:
- غیرقابل پذیرش از جنبه اجتماعی و فرهنگی
- عدم توانایی انجام کارها به صورت سریع یا ناتوانی در انجام فعالیت‌ها
- انجام رفتارهایی که باعث به خطر انداختن جان خود یا دیگران می‌شود
- تجربیات ناراحتی، هیجانی و یا جسمانی در زندگی
اختلال شخصیت اجتنابی
اختلال شخصیت اجتنابی یکی از انواع اختلالات شخصیتی است که در برخی از افراد بروز می‌کند و مهم‌ترین ویژگی آن دوری گزینی یا پرهیز اجتماعی است.
بهترین تعریف از شخصیت اجتماعی و کامل‌ترین پاسخ به سوال شخصیت اجتماعی چیست را می‌توان به این صورت مطرح کرد: « اختلال شخصیت اجتماعی نوعی اختلال روانشناختی است
که با پرهیز اجتماعی پیوند خورده. افراد مبتلا به این اختلال دائما احساس بی‌کفایتی و بی‌لیاقتی می‌کنند و برخلاف اینکه تمایل زیادی به برقراری تعاملات اجتماعی و بین فردی دارند،
به شدت از برقراری روابط اجتماعی و نزدیک شدن به دیگران اجتناب می‌کنند.»افرادی که به عنوان فردی با اختلال شخصیت اجتنابی شناخته می‌شوند، خودشان را افرادی بی‌عرضه، دوست‌نداشتنی و فاقد جذابیت شخصیتی می‌دانند و نسبت به ارزیابی‌های منفی درباره خود به شدت حساسیت نشان می‌دهند.
علائم اختلال شخصیت اجتنابی
آگاهی از علائم شخصیت اجتنابی و اطلاع از نشانه‌های آن می‌تواند بهتر و بیشتر این اختلال را به شما بشناساند. این اختلال نیز مانند دیگر اختلال‌های شخصیتی مانند اختلال شخصیت مرزی یا شخصیت وابسته و علائم مشخصی دارد که می‌توان آن‌ها را در موارد زیر جای داد:
احساس حقارت
مشخص‌ترین نشانه و علائم اختلال شخصیت اجتنابی احساس حقارت و خود کوچک‌بینی است. در واقع این افراد همیشه خودشان را در مرتبه بسیار پایینی نسبت به دیگران می‌بینند و درباره خودشان احساس چندان دلپذیری ندارند.
این افراد خودشان را در جایگاه‌های بسیار پست می‌بینند و معتقدند که کفایت و لیاقت لازم را برای داشتن موقعیت و وسایل یا انجام کارهای مختلف ندارند.
حساسیت شدید به انتقاد
افرادی که به عنوان شخصیت اجتنابی و دوری گزین شناخته می‌شوند حساسیت بسیار زیادی نسبت به انتقاد و بارخوردهای منفی دارند. در حقیقت آن‌ها به هیچ عنوان انتقادها و نظرات منفی را نمی‌پذیرند و نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند. زیرا همیشه این پیش‌فرض را دارند که دیگران قصد تحقیر آن‌ها را دارند.
ترس یا خجالت از صحبت در جمع
از دیگر ویژگی های اختلال شخصیت اجتنابی باید به ترس زیاد یا خجالت شدید برای صحبت در جمع اشاره کرد. این افراد از حرف زدن در هر جمعی می‌ترسند و به صورت مداوم نگران تپق زدن، دست‌پاچه شدن و یا مسخره شدن در جمع هستند.
ترس از طرد و رها شدن
ترس از طرد و رها شدن از دیگر مشخصات شخصیت اجتنابی است که فرد مبتلا را به مشکلات ارتباطی با دیگران روبه‌رو می‌کند. به زبان ساده یک فرد با اختلال شخصیت اجتنابی به دلیل ترس فزاینده از طرد یا رهاشدن از سوی دیگران، از ارتباط با افراد دیگر اجتناب می‌کند. به همین دلیل هم روابط صمیمانه با دیگران برقرار نمی‌کنند یا روابط بسیار محدودی دارند.
انتخاب مشاغل فردی
این افراد به دلیل ترس از مسخره شدن و تحقیر از سوی دیگران و همچنین اعتمادبهنفس و عزت نفس پایین، اغلب مشاغلی را انتخاب می‌کنند که به تنهایی و به صورت فردی انجام می‌شوند. به دلیل شخصیت دوری گزین و پرهیز اجتماعی این افراد، آن‌ها را کمتر در مشاغل جمعی و ارتباطی می‌بینیم.
درمان هر اختلالی نیازمند اطلاع از علل بروز آن اختلال است و به همین دلیل اطلاع از علت شخصیت اجتنابی بسیار مهم و ضروری است. این نوع اختلال نیز به دلایل گوناگونی بروز می‌کند:
والدین سخت‌گیر
وجود والدین بسیار سخت‌گیر با معیارهای سخت و استانداردهای تربیتی دشوار می‌تواند فرد را در بزرگسالی به اختلال شخصیت اجتنابی مبتلا کند. شیوه تربیتی والدین تاثیر بسیار زیادی در شکل‌گیری شخصیت فرد دارد و وجود والدینی با این ویژگی‌ها فرد را بدون اعتمادبهنفس و همراه با فشارهای روانی بسیار شدید بار می‌آورد.
والدین پرخاشگر
والدینی که همیشه رفتارهای پرخاشگرانه را از خودشان بروز می‌دهد و دائما رفتارهای تحقیرآمیز و توهین‌آمیز با کودک خود دارند، زمینه را برای ایجاد اختلال شخصیت اجتنابی در او فراهم می‌کنند. زمانی که تمرکز پدر و مادر همیشه روی نقاط منفی و ضعف فرزندانشان باشد، آن‌ها را به افرادی تبدیل می‌کند که برای دوری از تحقیر از سوی دیگران، به اجتناب و پرهیز اجتماعی روی بیاورند.
ژنتیک
عامل ژنتیک نیز از دیگر علل ابتلا به اختلال شخصیت اجتنابی است که می‌تواند افراد را به این بیماری مبتلا کند.
محیط زندگی
بسته به اینکه فرد در چه محیطی زندگی و رشد می‌کند، شخصیت او نیز شکل می‌گیردو اختلال شخصیت اجتنابی نیز تا حد زیادی متاثر از محیط زندگی فرد است که می‌تواند او را با این اختلال مواجه کند.
اختلال شخصیت اجتنابی و اختلال شخصیت اسکیزویید
از آنجایی که در اختلال شخصیت اجتنابی و همچنین اسکیزویید فرد از برقراری ارتباط با دیگران اجتناب می‌کند، برخی افراد به اشتباه این دو اختلال شخصیت را یکسان می‌دانند. در حالیکه یک تفاوت اساسی میان این دو اختلال وجود دارد که به طور کامل آن‌ها را از هم متمایز می‌کند.
فردی که به عنوان بیمار اسکیزویید تشخیص داده می‌شود، هیچ تمایلی به برقراری رابطه با دیگران ندارد و در حقیقت اینگونه روابط را بی‌معنی می‌داند.
شخصیت اجتنابی و شخصیت وابسته
گاهی علائم و نشانه‌های اختلالات شخصیت شبیه به یکدیگر هستند و برخی از آن‌ها با هم مشترکاند. به همین دلیل ممکن است افراد نشانه‌ها را با هم اشتباه بگیرند. اختلال شخصیت اجتنابی و وابسته هر دو در دوری‌گزینی از دیگران مشترکاند. اما به طور مشخص انگیزه‌های دوری‌گزینی در این دو اختلال با هم تفاوت دارند.
همانطور که اشاره کردیم، فردی با اختلال شخصیت اجتنابی به دلیل ترس از تحقیر یا نمسخر و به خاطر عدم اعتمادبهنفس به پرهیز اجتماعی روی می‌آورد. اما کسی که اختلال شخصیت وابسته دارد، به دلیل وابستگی به یک فرد از دیگران دوری می‌کند.
راههای درمان اختلال شخصیت اجتنابی
با بروز هر نوع اختلال در فرد، درمان آن اختلال نیز اهمیت ویژه‌ای می‌یابد. بنابراین شناخت راههای درمان اختلالات بسیار مهم است. نکته مهم درباره تشخیص و درمان اختلال شخصیت اجتنابی این است که صفر تا صد این کار به کمک دانش و تخصص یک درمانگر و روانشناس حاذق انجام بگیرد. بنابراین باید گفت ضروری است که پروسه و مراحل درمان را فقط از طریق روانشناس یا روانپزشک و به شکل تخصصی پیگیری کنید.
برای درمان شخصیت اجتنابی از روش‌های گوناگونی می‌توان استفاده کرد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها موارد زیر هستند:
اختلال شخصیت اجتنابی
روان درمانی
روان درمانی و شرکت در جلسات روانشناسی و مشاوره یکی از بهترین روش‌های درمان اختلال شخصیت اجتنابی و دوری گزین است. می‌بایست توسط یک درمانگر متخصص انجام شود و با کمک دانش و تخصص او، جلسات پیگیری شوند.
روان درمانگر و مراجع به گفت‌وگو با هم می‌پردازند و از طریق شرکت در جلسات مشاوره سعی می‌کنند که به ریشه و علل بروز اختلال دست یابند. سپس با استفاده از علل و ریشه‌ها، به اصلاح فکر یا رفتار مراجع می‌پردازند.
مهم‌ترین نکته درباره این است که فرد در تمام جلسات درمان به صورت مداوم و منظم شرکت کند و وقفه‌ای در درمان خود ایجاد نکند.
گروه درمانی
یکی دیگر از راههای درمان اختلال شخصیت اجتنابی گروه درمانی است که تاثیر بسیاری در بهبود فرد و کاهش علائ ناخوشایند اختلال در او دارد. البته گروه درمانی برای فردی که نسبت به برقراری ارتباط با دیگران مشکل دارد بسیار سخت است. اما اگر او وارد گروه شود، تاثیر زیادی در بهبود حالاتش خواهد داشت.
