اسکیزوفرنی چیست؟

اسکیزوفرنی چیست؟

علائم اسکیزوفرنی

علائم اسکیزوفرنی در سه گروه اصلی دسته‌بندی می‌شوند:

• علائم مثبت، که بر رفتار و افکار فرد تأثیر می‌گذارند و در افراد عادی چندان مشاهده نمی‌شوند. انواع توهم‌ها نظیر شنیدن صداها و دیدن چیزهایی که وجود خارجی ندارند، پارانویا (سوءظن شدید) و برداشت‌، باور و رفتارهای تحریف‌شده یا اغراق‌شده ازجمله علائم مثبت (به معنای افزوده شدن، نه به معنای خوب بودن) این اختلال هستند.
• علائم منفی، که معمولاً با فقدان غیرعادی احساسات و انگیزه پیوند خورده‌اند. علائم منفی (به معنای نبودِ چیزی) شامل کاهش یا عدم توانایی در آغازکردن کارها، صحبت‌کردن، بروز عواطف یا لذت‌بردن می‌شوند.
• علائم حاکی از آشفتگی، که به صورت افکار و رفتارهای نامنسجم و غیرمنطقی بروز پیدا می‌کنند. مشکلاتی نظیر افکار و گفتار مبهم و آشفته، اختلال در تفکر منطقی و در برخی موارد، حرکات و رفتارهای عجیب و غیرطبیعی در این گروه از علائم قرار می‌گیرند.

انواع اسکیزوفرنی

1) اسکیزوفرنی پارانوئید

اسکیزوفرنی پارانوئید، رایج‌ترین نوع این بیماری است و ممکن است دیرتر از سایر انواع آن ظاهر شود. توهم یا هذیان از علائم اصلی این نوع شیزوفرنی هستند، اما گفتار و عواطف فرد بیمار ممکن است در این زیرگروه، تحت تأثیر بیماری قرار نگیرند.

2) اسکیزوفرنی هبفرنیک

اسکیزوفرنی هبفرنیک که نام دیگر آن اسکیزوفرنی آشفته است، به طور معمول در بازه سنی 15 تا 25 سالگی ظاهر می‌شود و علائم آن شامل رفتارها و افکار بی‌هدف و آشفته و البته در کنار آن، توهم‌ و هذیان‌های کوتاه‌مدت است. در این شکل از بیماری، فرد ممکن است گفتار نامنظم و شلخته‌ای داشته باشد تا حدی که دیگران حرف‌های او را به سختی درک کنند.

کسانی که از نوع هبفرنیک بیماری اسکیزوفرنی رنج می‌برند غالباً در حالات چهره، تن صدا یا رفتارشان احساس کمی نشان می‌دهند یا هیچ احساسی از خود بروز نمی‌دهند.

3) اسکیزوفرنی کاتاتونیک

اسکیزوفرنی کاتاتونیک نادرترین نوع روان‌گسیختگی است که با ظهور حرکاتی غیرعادی، محدود و ناگهانی شناسایی می‌شود. در این بیماری، فرد ممکن است بین حالات خیلی فعال یا خیلی آرام در نوسان باشد. هم‌چنین فرد مبتلا زیاد صحبت نمی‌کند و صحبت‌ها و رفتارهای دیگران را تقلید می‌کند.

4) اسکیزوفرنی نامتمایز یا نامشخص

زمانی که فرد تلفیقی از علائم انواع پارانوئید، هبفرنیک یا کاتاتونیک را از خود نشان می‌دهد، در این دسته قرار می‌گیرد.

5) اسکیزوفرنی باقی‌مانده

افرادی که سابقه ابتلا به شیزوفرنی دارند اما در حال حاضر تنها علائم منفی (نظیر حرکات آهسته، ضعف در حافظه، عدم تمرکز و بهداشت فردی نامناسب) را نشان می‌دهند، احتمالاً به اسکیزوفرنی باقیمانده مبتلا هستند.

7) اسکیزوفرنی سنستوپاتیک

مبتلایان به اسکیزوفرنی سنستوپاتیک احساسات بدنی غیرعادی‌ای را غالباً بدون وجود عامل خارجی یا فیزیکی، تجربه می‌کنند. مانند حس سوزش یا فشار بدنی بدون اینکه عاملی برای ایجاد آن وجود داشته باشد.

اختلال اسکیزوفرنی اگر پیگیری و درمان نشود، می‌تواند منجر به مشکلاتی جدی شده و ابعاد گوناگون زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. عوارضی که ممکن است در نتیجه اختلال اسکیزوفرنی ایجاد شوند یا همراه با آن بروز کنند، شامل موارد زیر است:

• داشتن افکار خودکشی و اقدام به خودکشی
• اختلالات اضطرابی و اختلال وسواس فکری
• افسردگی
• سوء مصرف الکل یا برخی مواد مانند نیکوتین
• ناتوانی در کارکردن یا حضور در مدرسه
• مشکلات اقتصادی و بی‌خانمانی
• گوشه‌گیری اجتماعی
• مشکلات بهداشتی و پزشکی
• هدف سوء قصد قرارگرفتن و قربانی‌شدن
• رفتار پرخاشگرانه (اگرچه این مورد نادر است)

تشخیص اسکیزوفرنی

تشخیص اسکیزوفرنی شامل رد احتمال وجود هرگونه اختلال روانی دیگر می‌شود، و نیز اطمینان از اینکه علائم مشاهده شده ناشی از سوءمصرف مواد مخدر، دارو و سایر بیماری‌ها نیست. روند تشخیص اسکیزوفرنی شامل موارد زیر است:

• معاینه بدنی: این مرحله به منظور رد کردن احتمال وجود مشکلاتی است که می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند و برای بررسی هرگونه عارضه مرتبط با آن انجام می‌شود.
• آزمایش‌ها و غربالگری‌ها: این مرحله شامل انجام‌دادن تست‌های لازم برای رد شرایط با علائم مشابه و غربالگری برای مصرف الکل و داروها است. پزشک معالج هم‌چنین ممکن است تکنیک‌های تصویربرداری مانند MRI و سی‌تی‌اسکن را تجویز کند.
• ارزیابی روان‌پزشکی: پزشک از طریق مشاهده ظاهر، رفتار و با پرسش درباره افکار، خلق‌وخو، هذیان‌، توهم‌، مصرف مواد و تمایل به خشونت یا خودکشی، سطح سلامت روان فرد را بررسی می‌کند. در این مرحله، سابقه بیماری روانی فرد یا خانواده‌اش نیز درنظر گرفته می‌شود.
• معیارهای تشخیصی اسکیزوفرنی: متخصص سلامت روان ممکن است برای تشخیص این عارضه از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که انجمن روان‌پزشکی آمریکا منتشر کرده است، استفاده کند.