اختلالات کودکان استثنایی

اختلالات کودکان استثنایی مبحثی است که در این مقاله از ندای آرامش روان سعی داریم به آن بپردازیم پس با ما همراه باشید:

کودک استثنایی اول یک کودک است و بعد کودکی است با خصوصیات و تفاوتهای استثنایی نسبت به سایر کودکان. و همین ویژگیها و خصوصیات است که معلمان و اولیا باید خودشان را با آن سازگار کنند.

کودک استثنایی به آن دسته از کودکانی گفته می‌شود که در مقایسه با اکثریت همسالان تفاوت‌هایی را در یک یا چند زمینه حسی، حرکتی، رفتاری و هوشی دارند.

دسته بندی کودکان استثنایی

معمولاً کودکان استثنایی را برحسب نوع تفاوتی که با سایرین دارند در دسته‌بندی‌های مشخصی قرار می‌دهند که معروف‌ترین این طبقه بندی‌ها به صورت زیر است.

توانایی هوشی

کودکان استثنایی بر اساس میزان بهره هوشی به دو گروه آهسته گام یا عقب مانده ذهنی و تیزهوش تقسیم می‌شوند. البته هر کدام از این دو گروه نیز با توجه به میزان بهره هوشی در دسته‌های مختلفی قرار می‌گیرند. این طبقه بندی به معلمان و سایر افرادی که با این گروه از کودکان در ارتباط هستند کمک می‌کند تا بدانند که این کودکان چه نیازهایی دارند و چه انتظاراتی می‌توان از آن‌ها داشت.

ناتوانی‌های حسی

این گروه از کودکان استثنایی در یکی از حواس بینایی و شنوایی و یا هر دوی آن‌ها دچار مشکل هستند. آن‌ها ممکن است دچار ضعف‌های شدید در حواس خود باشند و یا به طور کلی از یک حس محروم شوند. با توجه به اینکه ناتوانی در صحبت کردن ارتباط چندانی با حواس فرد ندارد معمولاً این آسیب در این طبقه بندی قرار نمی‌گیرد.

ناتوانی‌های حرکتی

همانطور که از نام این طبقه پیداست کودکان استثنایی که در این گروه قرار می‌گیرند به لحاظ توانایی حرکت و فعالیت در محیط با محدودیت‌هایی مواجه هستند. یکی از اصلی‌ترین دلایلی که برای ناتوانی‌های حرکتی بیان می‌شود فلج مغزی است. البته فلج مغزی شرایطی نیست که صرفاً توانایی حرکتی فرد را تحت تأثیر قرار دهد، بلکه می‌تواند سایر توانایی‌های کودک از جمله بهره هوشی را نیز تحت الشعاع قرار دهد؛ اما جدی‌ترین آسیب و ناتوانی که برای کودک به همراه خواهد داشت ناتوانی حرکتی است.

مشکلات رفتاری

کودکان این گروه به طور کلی با نام کودکان ناسازگار شناخته می‌شوند. و اختلالات رفتاری مانند بیش فعالی، نقص توجه و اختلالات طیف اوتیسم در این گروه قرار می‌گیرند. اگرچه هنوز دلیل قطعی ابتلا به این اختلالات مشخص نشده با این حال متخصصان معتقدند وجود نارسایی‌های جدی در مغز این کودکان باعث ایجاد تفاوت‌های رفتاری می‌شود.

آموزش کودکان استثنایی

نحوه آموزش کودکان استثنایی یکی از موضوعاتی است که برای سال‌ها در روانشناسی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در حال حاضر دو دیدگاه در زمینه آموزش این کودکان مطرح است. و هریک از آن‌ها دلایلی برای تأیید خود و رد دیگری دارند.

دیدگاه طرفدار جداسازی کودکان استثنایی از سایر کودکان

طرفداران این دیدگاه معتقدند با توجه به نیازهای خاص این گروه از کودکان بهتر است. آن‌ها در شرایطی مجزا از سایرین و با کمک گرفتن از معلمانی که در زمینه آموزش کودکان استثنایی تخصص دارند تحصیل کنند. یکی از مزایای این دیدگاه این است که کودکان با گروه بزرگی از همسالان‌شان آشنا می‌شوند. که مشکلاتی مشابه آن‌ها دارند و این موضوع به لحاظ روابط اجتماعی و پذیرش ناتوانی‌ها برای آن‌ها مطلوب خواهد بود.

دیدگاه طرفدار ادغام کودکان استثنایی با سایر کودکان

طرفداران این شیوه معتقدند که نباید کودکان استثنایی را از سایر اعضای جامعه جدا کرد. آن‌ها می‌بایست از همان کودکی ارتباط برقرار کردن و تعامل درمیان سایر اعضای جامعه را یاد بگیرند. از نظر معتقدین به این شیوه آموزشی جدا کردن کودکان استثنایی از سایر دانش آموزان به معنای دامن زدن به ناتوانی‌های این گروه از کودکان است.

مشکلات کودکان استثنایی

افرادی که در گروه استثنایی قرار می‌گیرند معمولاً از کودکی تا بزرگ‌سالی آسیب‌های بسیاری را تجربه می‌کنند. این آسیب‌ها می‌تواند به دلیل درک نامناسب مردم و جامعه، نبود خدمات رفاهی و یا زمینه بیماری‌های روحی به وجود بیاید.

به همین خاطر بهتر است استفاده از نظرات مشاورین و روانشناسان برای این گروه از کودکان جدی‌تر گرفته شود تا آن‌ها بتوانند علی رغم وجود ناتوانی از سایر توانمندی‌های خود به خوبی استفاده کنند. از جمله دشواری‌های کودکان استثنایی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.

ناتوانی در دوست یابی

معمولاً با توجه به نوع نگاهی که به این کودکان می‌شود آن‌ها امکان پیدا کردن دوست در مدرسه یا محله را ندارند. حتی در شرایطی که سایر کودکان تمایل به دوستی و آشنایی با آن‌ها را دارند. ممکن است برخی محدودیت‌ها از جانب والدین برای کودکان وضع شود.

علاوه بر این با توجه به نبود آگاهی راجع به آن‌ها و نیازهای آن‌ها معمولاً ارتباط دیگران با این کودکان نه تنها کمک کننده نیست. بلکه آسیب‌هایی را نیز به همراه خواهد داشت. ناتوانی در برقراری روابط اجتماعی باعث آسیب روحی در این کودکان و احساس تنهایی می‌شود.

احساس ضعف و کمبود

این کودکان با مشاهده سایر همسالان از ضعف خود احساس ناراحتی کرده و نسبت به سایرین خود را ضعیف‌تر می‌بینند. البته نوع برخورد اطرافیان و به خصوص بزرگ‌ترها تأثیر بسیاری در شکل گیری چنین باوری در کودک دارد. به همین خاطر آگاهی و آموزش بزرگسالانی که با این کودکان در ارتباط هستند نکته حائز اهمیتی است که معمولاً به آن بی‌توجهی می‌شود.

نبود خدمات اجتماعی مناسب

فقدان امکانات رفاهی مناسب برای بهره مندی این گروه از خدمات اجتماعی، از جمله دشواری‌هایی است. که باعث محرومیت آن‌ها از تجربه مسائل بسیاری شده و به مشکلات روحی آن‌ها دامن می‌زند.

در واقع بین تمام خصوصیات روانی و جسمانی و تمام استعدادهای مختلف هر فرد تفاوتهای مشهودی موجود است. پس می توان گفت که هر فرد نسبت به افراد دیگر استثنایی است. و کلمه استثنایی بطور اعم و به معنای دقیق علمی خود نمی تواند فقط به گروههای خاصی از افراد جامعه اطلاق شود.

بنابراین آنچه که ما اصطلاحاً « کودک استثنایی » می گوئیم. بدین معناست که کودک از نظر هوشی و جسمی و روانی و اجتماعی بمیزان قابل توجهی نسبت به دیگر همسالان خود متفاوت می باشد. و نمی تواند بنحو مطلوب حداکثر استفاده از برنامه های آموزش و پرورش عادی ببرد.

در اینگونه کودکان واکنشها، ویژگیهای خاص دارد بدلیل اینکه کودک رشد فکری کامل ندارد. و بدلیل اینکه نمی تواند بر رفتارهای خود کنترل داشته باشد و یا اگر عمل خلافی از او سر زد احساس گناه و تقصیر کند. چون از نظر شخصیتی نارس و نابالغ است، ناگزیر نیازمند به توجه خاص و آموزش و خدمات فوق العاده ای است.

در حوزه ی اختلال رفتاری کودکان چند اختلال قابل بررسی است. که از جمله شامل: اختلال تخریبی، اختلال کنترل تکانه و اختلال سلوک می باشد.

به عبارتی این طبقه شامل:

• اختلال نافرمانی مقابله ای

• اختلال انفجاری دوره ای

• اختلال سلوک

• اختلال شخصیت ضد اجتماعی

• جنون آتش افروزی

• دزدی اجباری

مرکز مشاوره کودک و نوجوان نوعی درمان است که بر کودکان خردسال و نوجوانان با یک یا چند بیماری روانی تمرکز دارد. همچنین به کودکانی که دچار تروما شده اند و یا در محیط خانه ناهنجار یا استرس زا زندگی می کنند، کمک می کند. بسیاری از مسائلی که این کودکان با آن روبرو هستند، از مسائلی که بزرگسالان در زندگی روزمره با آن ها روبرو هستند، تقلید می کنند. برخی از این موضوعات رایج شامل اضطراب، افسردگی و اندوه است. با این حال، هدف مشاور کودک، تجزیه مشکلات به بخش های قابل کنترل است. بنابراین کودکان می توانند با آن ها بهتر کنار بیایند.

مرکز مشاوره کودک و نوجوان در تهران

همراهان همیشگی مرکز روانشناسی کودک و نوجوان ندای آرامش روان بازهم با مقاله ای در حیطه مشاوره کودک و نوجوان همراه شما عزیزان هستیم.

در مقالات گذشته در مورد بیش فعالی در کودکان ، اختلال دوقطبی در کودکان ، اختلال بی توجهی کودکان ، اختلال سلوک در کودکان ، اختلال یادگیری در کودکان ، اختلال توهم یا اسکیزوفرنی در کودکان ، اختلال تغذیه ای کودکان ، بدرفتاری با کودکان ، ویژگی کودک سالم ، تربیت جنسی کودکان صحبت کردیم.

کلینیک روانشناسی آرامش روان با کادر مجرب و متخصص خود سعی بر این دارد. تا در زمینه ی مشاوره کودکان و نوجوانان شما را همراهی کند. زیرا که در هر جامعه کودکان و نوجوان نقش به سزایی در آینده ی کشور خواهند داشت.

کودکان از جمله مهم ترین و با ارزش ترین سرمایه های یک پدر و مادر هستند. که والدین هرچه بهتر بتوانند در تربیت و نحوه ی بزرگ کردن و بازی های کودک و توانایی های کودک خود مدیریت داشته باشند. در آینده فرزند موفق تری خواهند داشت امروزه تمام افرادی که دارای خصلت ها و منش های بزرگوارانه ای دارند. و در کسب روزی حلال و رزق زیاد و تحصیلات عالیه موفق بوده اند قطعا تربیت درستی داشته اند.

اهمیت مراجعه به مشاوره کودک و نوجوان

شما میتوانید در ابتدای تولد فرزند خود از مشاوره کودکان استفاده نمایید. و تا کودکان خود را به گونه ای تربیت نمایید که در آینده ی خود احساس مسئولیت، علاقه به کار کردن و تحصیل، دارای انگیزه، فردی قوی که بتواند به خواسته ها و رویاهای خود با پشتکار قوی دست یابد داشته باشد. و به دور از تنبلی، پرخاشگری و آسیب های روانی، دوری از تحصیل و فردی بی انگیزه و بدون هدف باشد.

بنابراین نقش مشاوره کودکان و نوجوانان در آینده ی فرزندان بسیار پر رنگ است.

برخی از حوادثی که ممکن است بر سلامت روان کودک یا نوجوان تأثیر بگذارد عبارتند از:

تولد یک خواهر و برادر

مرگ عزیزی مانند یکی از اعضای خانواده یا حیوان خانگی

آزار جسمی

فقر یا بی خانمانی

بلای طبیعی

خشونت خانگی

نقل مکان به مکان جدید یا حضور در مدرسه جدید

اذیت شدن

پذیرفتن مسئولیت بیشتر از سن مناسب

طلاق یا جدایی والدین

بهترین مرکز مشاوره کودک در تهران

مرکز روانشناسی آرامش روان، تخصصی ترین مرکز روانشناسی و مشاوره کودک در بین مراکز روانشناسی، در زمینه مشاوره و روانشناسی کودک و نوجوان در تشخیص، مداخله و درمان و حتی پیشگیری از آسیب های روانی در کنار شما عزیزان است. امیدواریم تا به اینجا توانسته باشیم شما را با مفاهیم مشاوره کودک و نوجوان آشنا کرده باشیم.

جهت مشاوره کودک و نوجوان کلینیک ندای آرامش روان در تهران می توانید بصورت تلفنی و حضوری با مرکز مشاوره در ارتباط باشید.

اختلال بی توجهی کودکان

اختلال کم توجهی و بیش فعالی عارضه‌ای مغزی است که کنترل رفتار را برای کودک دشوار می‌سازد. رفتار تمام کودکان گاهی اوقات مشکل‌ساز می‌شود، اما مشکلات رفتاری کودکان دارای اختلال کم توجهی زندگی عادی‌شان را مختل می‌سازد و مستمر است.

اختلال کم توجهی کودک در صورت درمان نشدن منجر به تاخیر در یادگیری، رشد و برقراری روابط اجتماعی می‌شود. متخصصین کاردرمانی کودک در زمینه درمان کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی و بیش فعالی از مهارت بالایی برخوردار هستند.

متخصصین کاردرمانی به خوبی می‌دانند که کم توجهی کودک زندگی هر یک از بیماران و خانواده‌شان را به روش متفاوتی تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و به همین دلیل سعی می‌کنند رویکردی مشورتی را برای کمک به مدیریت زندگی روزمره تک ‌تک بیماران به کار ببرند.

معمولاً فرد توانایی دقّت و تمرکز بر روی یک موضوع را نداشته، یادگیری در او کند است و فرد از فعّالیّت بدنی غیرمعمول و بسیار بالا برخوردار است. این اختلال با فقدان توجه، فعّالیت بیش‌ازحد، رفتارهای تکانشی، یا ترکیبی از این موارد همراه است. هر فردی با شک ADHD باید به دقت تحت نظر یک پزشک معاینه گردد. بسیاری از این افراد، یک یا چند اختلال رفتاری دیگر نیز دارند. همچنین ممکن است یک مشکل روانی مانند افسردگی یا اختلال دوقطبی داشته باشند.

ADHD شایعترین اختلال رفتاری در سنین کودکی و بلوغ است، و حدود ۳٪ تا ۵٪ کودکان قبل از هفت سالگی به آن مبتلا می‌شوند. این عارضه بیشتر در دوران ابتدایی مدرسه برای کودکان و در هنگام بلوغ رخ می‌دهد و با افزایش سن بسیاری از بیماران بهتر می‌شوند. در نظر گرفتن این نکته میتواند حایز اهمیت باشد که بیش فعالی درمان نشده خطرناک است. تحقیقات نشان داده‌اند که ۲۵ تا ۴۰ درصد زندانیان به‌طور میانگین به این اختلال مبتلا هستند و آن را درمان نکرده‌اند.

نشانه های کودکان کم توجه

علائم مختلفی در کودکان کم توجه مشاهده می‌شود که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

بی‌توجهی: کودک نمی‌تواند توجه خود را روی موضوعات متمرکز سازد، نامنظم است و بیش از حد رویاپردازی می‌کند.
بیش ‌فعالی: کودکان بیش‌فعال همواره در حال حرکتند، نمی‌توانند یک جا بنشینند و بیش از حد حرف می‌زنند.
تکانش گری: کودک بدون فکر کردن حرف می‌زند و عمل می‌کند، حرف دیگران را مدام قطع می‌کند، مزاحم اطرافیان می‌شود و قدرت قضاوت ضعیفی دارد.
ترکیبی از علائم فوق: ترکیبی از علائم فوق در درجات مختلف مشاهده می‌شود.

درمان کم توجهی کودکان

درمان دارویی در کنار رفتار درمانی ـ شامل آموزش والدین ـ و فراهم کردن محیط مناسب در خانه و در مدرسه به گونه‌ای که متمرکز و متوجه ماندن کودک راحت‌تر شود، بهترین روش درمان کم توجهی است. از آنجایی که کم توجهی اختلالی مزمن است، درمان آن نیز باید مستمر باشد. معمولاً طرح درمان بلندمدتی به والدین ارائه می‌شود که شامل اهداف خاص برای کودک کم توجه است. چنانچه تمام بخش‌های طرح درمان اجرا شود و همه ـ کودک، والدین، آموزگاران، پزشکان، پرستاران و … ـ در درمان کودک همکاری کنند، درمان بیشترین تاثیر را خواهد داشت.

بهترین دارو برای درمان کم توجهی

به تازگی اخبار جدیدی درباره درمان دارویی و کودکان منتشر شده است. برخی بر این باورند که بیش از اندازه برای کودکان دارو تجویز می‌شود. عده‌ای نیز داروها را موثر می‌دانند و درمان دارویی را بهترین روش درمان به شمار می‌آورند. در هر حال نکته مهم این است که از اصول درمان دارویی اختلال کم توجهی اطلاع داشته باشید. داروهای محرکی مانند ریتالین، دکسدرین و آدرال سال‌ها است که برای درمان کم توجهی تجویز می‌شوند و نتایج قابل قبولی را نیز به دست داده‌اند.

استراترا داروی جدیدتری است که محرک نیز نیست و برای کودکانی مفید است که واکنش مناسبی به داروهای محرک نشان نداده‌اند. بااین حال مصرف استراترا عوارض و خطرات خاص خود را به دنبال دارد. مطالعات جدید نشان می‌دهد که مصرف داروهای محرک خطر سوءمصرف یا ایجاد وابستگی را در آینده به همراه ندارد.

درمان با داروهای محرک‌ احتمال بروز این عوارض را کاهش می‌دهد. چنانچه داروهای محرک موثر نباشد، پزشکان دسته دیگری از داروها را تجویز می‌کنند. پزشک اطفال گاهی اوقات چند داروی مختلف را در دوزهای متفاوت امتحان می‌کند تا در نهایت بهترین دارو را در موثرترین دوز بیابد. می‌توان گفت که مغز مانند جعبه سیاهی است که ما داخل آن را نمی‌بینیم.

پزشک تا زمانی که یک دارو را امتحان نکرده باشد، نمی‌داند که چه اثری بر مغز می‌گذارد. نود درصد کودکان با مصرف داروهای محرک بهبود می‌یابند. حتماً از پزشک معالج فرزندتان بخواهید که مزایا و عوارض احتمالی داروهایی را که تجویز می‌کنند، توضیح بدهند. به خاطر بسپارید که وقتی رفتار کودک در اثر مصرف دارویی بهبود می‌یابد، در واقع خود کودک این قدرت را داشته که بر علائم اختلال کم توجهی غلبه کرده است. بنابراین اعتبار این بهبودی را از آن کودک بدانید و به دارو نسبت ندهید.

کاردرمانی چگونه به کودکان کم توجه کمک می­کند

هدف اصلی متخصص کار درمانی این است که به کودکان کم توجه کمک کند تا فعالیت‌های روزمره را بدون مشکل انجام بدهند. متخصص کاردرمانی کودک دو راهبرد زیر را به کودکان کم توجه ارائه می‌دهد:

راهبردهای درمانی: راهبرد درمانی به کودک کمک می‌کند تا قابلیت‌های مختل شده خود را بازیابی کند. راهبرد درمانی شامل مداخله‌هایی می‌شود که به ناتوانی کودک در توجه کردن به مطالب درسی و ارائه عملکرد درسی رضایتبخش می‌پردازد. برای مثال متخصص کاردرمانی به کودک کمک می‌کند تا برنامه‌ها، یادآورها و فهرست‌هایی را برای خود تهیه کند و از ابزار سازماندهی استفاده کند.
راهبردهای انطباقی: راهبردهای انطباقی عادت‌ها و روال عادی و روزمره زندگی کودک را مجدداً تثبیت می‌کنند یا روش‌های مفیدی را برای مقابله با مشکلات زندگی روزمره به او یاد می‌دهند. تقسیم‌بندی وظایف به مراحل کوچکتر نمونه‌ای از راهبردهای انطباقی است، این راهبرد از آن رو اهمیت دارد که اکثر کودکان کم توجه نمی‌دانند که انجام تکالیفشان را از کجا و چطور باید شروع کنند.

چطور می‌توانم به بهبود رفتار فرزندم کمک کنم

سعی نکنید تعداد زیادی رفتار مختلف را هم‌زمان با هم تغییر بدهید. هر بار بر روی اصلاح یک تا سه رفتار کار کنید.
درباره اهداف رفتاری با فرزندتان صحبت کنید.
رفتارهای هدف را به مدت یک ساعت یا یک بازه زمانی محدود در زمان معینی از روز به دقت تحت نظر بگیرید و بازخوردهای لازم را ارائه بدهید. تحت نظر گرفتن رفتار کودک در تمام طول روز هم برای خودتان و هم برای کودک بسیار سخت و طاقت‌فرسا خواهد بود.
چنانچه کودک با موفقیت به اهداف رفتاری تعیین شده رسید. مزایا و فعالیت‌های خاصی مانند پارک رفتن یا پیک نیک خانوادگی را به عنوان پاداش برای او در نظر بگیرید.
چند قانون تعیین کنید و آنها را همواره با قدرت اجرا کنید. در انتخاب میدان نبردتان دقت کنید.
به کودک حق انتخاب بدهید، اما انتخاب‌ها را در حد ساده نگه دارید.