روانشناسی شخصیت

روانشناسی شخصیت به ابعاد مختلف شخصیت، جنبه های درک، هیجان و ویژگی‌های ارادى و بدنی افراد و همچنین چگونگی سازگاری او با محیط می پردازد. روانشناسان در روانشناسی شخصیت الگوهای اساس تفکر که هر فرد را از دیگران متفاوت میکند را مورد مطالعه قرار میدهند. این روانشناسان در فضاهای علمی به عنوان پژوهشگر و مدرس فعالیت دارند.

 در روانشناسی شخصیت افراد به دسته های دارای شخصیت خوب یا شخصیت بد تقسیم نمی شوند بلکه شخصیت همه افراد باید به صورت علمی مورد بررسی قرار گیرد. همین دیدگاه باعث پیدایش نظریه های متفاوتی از جمله نظریه روانکاوی نوین، نظریه روانکاوی کلاسیک، نظریه یادگیری اجتماعی، نظریه انسان گرایی، نظریه شناختی و … در روانشناسی شخصیت شده است. یکی از جنبه های با اهمیت روانشناسی شخصیت برداشتی است از ماهیت انسان که در نظریه‌های شخصی نیز منعکس شده است. این سوالات با ویژگی های اصلی انسان مرتبط است، و همه مردم اعم از شاعر، تاجر، هنرمند و … همواره به این سوالات پاسخ داده اند، به طوری که می شود بازتاب آن را در تابلوهای نقاشی، گفتارها و اآثار آنها مشاهده کرد و حتی روانشناسان شخصیت نیز از این قاعده دور نیستند.

آشنایی با روانشناسی شخصیت

شخصیت چیزی است که اغلب مردم آن را توصیف می کنند، اما بسیاری از آن ها دقیقاً نمی دانند که مطالعه علمی شخصیت چیست. این شخصیت منحصر به فرد شماست که شما را به شخصی تبدیل می کند که الان هستید و بر همه چیز از روابط تان گرفته تا روشی که زندگی می کنید تأثیر می گذارد. روانشناسی شخصیت یکی از بزرگترین و محبوب ترین شاخه های روانشناسی است.

روانشناسان در تلاشند تا درک کنند که چگونه شخصیت رشد می کند. و چگونه بر نحوه تفکر و رفتار ما تأثیر می گذارد. این حوزه روانشناسی درصدد درک شخصیت و چگونگی تفاوت آن در افراد و همچنین چگونگی شباهت افراد از نظر شخصیت است..

روانشناسان همچنین اختلالات شخصیتی را که می توانند در زندگی روزمره فرد تداخل ایجاد کنند، ارزیابی، تشخیص و درمان می کنند. و البته که حوزه وظابف و نحوه کار روانشناسان با روانپزشکان متفاوت است.

شخصیت چیست؟

تعاریف مختلفی از شخصیت ارائه شده است. شخصیت یا (personality) بر گرفته از واژه لاتین (person) به معنای نقاب می باشد. و اشاره به ماسک و نقابهایى دارد که بازیگران در یونان و روم قدیم بر صورت خود میگذاشتند. همچنین می شود گفت شخصیت به همه صفات و خصلت هایی گفته می شود. که معرفی کننده رفتار یک فرد می باشد. و شامل اندیشه، احساسات، درک شخص از خود، وجه نظرها و بسیاری از عادات می باشد. شخصیت را میتوان گفت آرزوها و مقاصدی هستند  که روش شخصی فرد را برای سازگاری با محیط، ابعاد شخصیت او تشکیل می دهند. شخصیت شامل فاکتورهایی است که در رفتارو خاطر انسان نقش بازی میکند و تا مدتی طولانی باقی میماند.

ابعاد شخصیت

شخصیت دارای دو بعد درون گرایی و برون گرایی می باشد. هیچ یک از ابعاد شخصیت نتوانسته اند به اندازه این دو بعد مورد توجه واقع شوند. از نظر روانشناس آلمانی کارل گوستاف یونگ، شخصیت برون گرا به شخصی اطلاق میشود که بیشتر به دنیای بیرون و اشخاص و اشیا جهان بیرون علاقه دارد. و شخصیت درون گرا مربوط به شخصی است که به دنیای درونی خود و افکار و احساسات خود علاقه مند است.

فرد دارای شخصیت برون گرا به زمان حال توجه دارد و  شخص دارای شخصیت درون گرا به آینده فکر می کند. برون گرا اهل عمل است و درون گرا اهل تخیل می باشد. برون گرا به آسانی تصمیم می گیرد ولی درون گرا قبل از تصمیم گیری تردید میکند. البته از نظر روانشناسان عینی گرا، برون گرایی و درون گرایی نمی تواند بیان کننده تمام صفت باشد، بنابراین سه صفت زیر را مورد معیار قرار می دهند.

-میل به فکر کردن در مقابل میل به عمل کردن

-علاقه به تنهایی در مقابل علاقه به جامعه

-آمادگی برای پذیرش خطر در برابر راضی بودن از حالت و وضعیت موجود

نظریه های روانشناسی شخصیت یا شخصیت شناسی

چند تئوری مختلف برای تعیین جنبه ‌های مختلف شخصیت پدید آمده اند. برخی از تئوری ها در توضیح چگونگی رشد شخصیت تمرکز دارند. در حالی که برخی دیگر به درک تفاوت های فردی در شخصیت می پردازند.

شخصیت معمولاً از روی ویژگی هایش توصیف می شود

تئوری های مربوط به ویژگی های شخصیتی بر این باورند که شخصیت از تعدادی از خصوصیات و ویژگی های گسترده و مختلف تشکیل شده است. طی سال ها تئوری های مختلفی ارائه شده است. تا دقیقا مشخص شود که کدام ویژگی ها به عنوان مؤلفه های اصلی شخصیت شناخته می شوند. و نیز تعداد کل ویژگی های شخصیتی چقدر است.

روانشناس Gordon Allport از نخستین کسانی بود که شخصیت را از نظر ویژگی های فردی توصیف کرد. طبق دیدگاه شخصیش، او گفت که انواع مختلفی از صفات وجود دارند. صفات مشترک مواردی هستند. که در بسیاری از افراد در یک فرهنگ خاص مشترک اند. صفات اصلی آن هایی هستند. که شخصیت یک فرد را تشکیل می دهند.

متمم درس های شخصیت شناسی را به چه کسانی توصیه می‌کند؟

پیشنهاد ما این است که اگر قصد دارید در یکی از حوزه‌های رفتار سازمانی، مذاکره یا منابع انسانی به شکل حرفه‌ای فعالیت کنید، از روی هیچ‌ یک از درس‌های شخصیت شناسی عبور نکنید و برای مطالعه‌ی تک تک آن‌ها وقت بگذارید..

چه دام‌هایی در مسیر یادگیری شخصیت شناسی وجود دارد

بخشی از مسئولیت این ماجرا به متمم باز می‌گردد و ما باید در طراحی درس‌ها و بحث‌های شخصیت شناسی باید نکات مهم و حساس را یادآوری کنیم. اما بخش دیگری هم بر عهده‌ی شما است تا با دقت و وسواس مضاعف، این درس‌ها را بخوانید.

به همین علت پیشنهاد می‌کنیم اگر قصد دارید درس‌های شخصیت شناسی را به شکلی دقیق و منسجم مطالعه کنید، حتماً ابتدا برای خواندن درس دامهای یادگیری شخصیت شناسی وقت بگذارید.

در متمم چه درس‌هایی در زمینه شخصیت شناسی وجود دارد

شاید امروزه نظریه “پنج بزرگ” محبوب ترین و مورد قبول ترین نظریه ویژگی شخصیت باشد. این نظریه پیشنهاد می کند. که شخصیت از پنج بعد شخصیتی گسترده ساخته شده است: برونگرایی، تطابق پذیری، وظیفه شناسی، روان رنجوری و گشودگی. هر صفت به عنوان یک طیف گسترده وجود دارد و شخصیت هر فرد در جایی از آن طیف برای هر صفت قرار دارد.

به عنوان مثال، ممکن است در حالی که در جایی در وسط طیف برای صفات گشودگی و روان رنجوری هستید. برای برون گرایی، وظیفه شناسی و تطابق پذیری موقعیت بالای طیف را داشته باشید…

درمان های روانشناختی رفتاری در رواندرمانی شناخته شده ترین و مقبولترین روش درمانی در دنیا به شمار می رود. تمام روانشناسان در دانشگاه ها آموزش می بینند تا از روش شناختی درمانی برای رواندرمانی و مشاوره استفاده نمایند. درمان شناختی رفتاری به واسطه ویژگی های ارزشمندی که دارد به روش علمی تن می دهد و یافته های آن از طرف پژوهش های تجربی حمایت می گردد. همچنین رویکرد رواندرمانی شناختی رفتاری هم برای درمان یعنی درون جلسات درمان کاملا ساختار یافته است و هم برای آموزش ساختار مند است.

در ادامه بیشتر با مبحث درمان روانشناختی آشنا خواهید شد.

روان درمانی چیست؟

درمان های روانشناختی، نوعی روان درمانی، معمولا برای آموزش برخورد با افکار و احساسات عامل افسردگی و اضطراب به کودکان و نوجوانان مورد استفاده قرار می گیرد. پزشکان می توانند از روش های مشابه برای آموزش نحوه تنظیم بهتر خلق و خو و افزایش تحمل کودک نسبت به ناامیدی استفاده کنند. این روش درمانی همچنین بر آموزش مهارت های مقابله ای برای تنظیم خشم و روش های شناسایی و بازنویسی تصورات تحریف شده که موجب طغیان می شوند، تمرکز دارد. سایر تحقیقات روانپزشکی در حال بررسی هستند.

تاثیر آموزش به والدین در درمان های روانشناختی

آموزش به والدین به منظور کمک به پدر و مادر در تعامل با کودک جهت کاهش خشم و رفتار تحریک پذیر و بهبود ارتباط والدین و فرزند انجام می گیرد. مطالعات متعدد نشان می دهند که چنین مداخلاتی می توانند موثر باشند. به طور خاص، در این روش والدین روش های موثرتری را برای پاسخ دادن به رفتارهای تحریک پذیر آموزش می بینند. برای مثال والدین موقعیت هایی را که ممکن است منجر به طغیان کودک شوند، پیش بینی می کنند و از قبل برای پیشگیری از طغیان آماده می شوند. آموزش همچنین بر اهمیت پیش بینی پذیری، هماهنگی با کودک و پاداش دادن به رفتار مثبت تمرکز دارد.

آموزش مبتنی بر کامپیوتر

شواهد نشان می دهد که نوجوانان تحریک پذیر مبتلا به DMDD مستعد تفسیر اشتباه چهره های مبهم به چهره عصبانی هستند. شواهد اولیه نشان می دهند که آموزش مبتنی بر کامپیوتر می تواند به رفع این مشکل در نوجوانان مبتلا به DMDD یا دچار تحریک پذیری شدید کمک کند.

ملاک های تشخیصی اختلال بی نظمی خلق اخلالگر

ملاک اول: طغیان های خشم مکرر و شدید که به صورت کالمی مثل غیظ های کالمی( و / یا رفتاری آشکار می شوند )مثل پرخاشگری جسمانی به افراد یا اموال( که از نظر شدت یا مدت خیلی بی تناسب با موقعیت یا تحریک است.

ملاک دوم : طغیان های خشم با سطح رشد ناهماهنگ هستند.

ملاک سوم : طغیان های خشم به طور متوسط، سه بار یا بیشتر در هفته روی می دهند.

ملاک چهارم : خلق ما بین طغیان های خشم در بخش عمده ای از روز، تقریبا هر روز، به طور مداوم تحریک پذیر، و برای دیگران(مثل والدین، معلمان، همساالن)قابل مشاهده است.

ملاک پنجم: مالک های اول و دوم  به مدت 21 ماه یا بیشتر وجود داشته اند. فرد در طول این مدت، دوره ای نداشته است که 3 ماه پیاپی یا بیشتر بدون تمام نشانه ها در مالک های اول و دوم  ادامه یافته باشد.

ملاک ششم : مالک های اول و دوم  حداقل در دو یا سه موقعیت وجود دارند (یعنی، در خانه، در مدرسه، با همساالن) و حداقل در یکی از این موقعیت ها شدید هستند.

ملاک هفتم : این تشخیص نباید برای اولین بار قبل از 6 سالگی یا بعد از 21 سالگی داده شود.

ملاک هشتم : نابر سابقه یا مشاهده، سن به هنگام شروع مالک های اول و پنجم  ، قبل از 21 سالگی است.

ملاک نهم : هرگز دروه مجزایی وجود نداشته است که بیش از 2 روز ادامه یافته باشد و در طول آن مالک های کامل نشانه، به جز مدت، برای دوره مانیک یا هیپو مانیک برآورده شده باشند.

دوره اختلال افسردگی اساسی

ملاک دهم : این رفتارها منحصراً در طول دوره اختلال افسردگی اساسی روی نمی دهند و با بیماری جسمانی دیگر )مثل اختلال طیف اوتیسم، اختلال استرس پس از آسیب، اختلال اضطراب جدایی، اختلال افسردگی مدام [افسرده خویی] بهتر توجیه نمی شوند. توجه: این اختالل نمی تواند همراه با اختلال لجبازی و نافرمانی، اختلال انفجاری متناوب، یا اختلال دو قطبی وجود داشته باشد، هر چند می تواند همراه با اختالالت دیگر، از جمله اختلال افسردگی اساسی و درمان های روانشناختی، اختلال کاستی توجه/ بیش فعالی، اختلال سلوک، و اختالالت مصرف مواد، وجود داشته باشد. در مورد افرادی که نشانه های آنها مالک های اختلال بی نظمی خلق و اختلال لجبازی و نافرمانی را برآوده می کنند، فقط باید تشخیص اختلال بی نظمی خلق اخاللگر داده شود. اگر فردی تا به حال دوره مانیک یا هیپومانیک را تجربه کرده باشد. تشخیص اختلال بی نظمی خلق اخاللگر نباید برای او داده شود

 ملاک یازدهم : این نشانه ها ناشی از تأثیرات فیزیولوژیکی مواد یا بیماری جسمانی یا عصبی دیگر نیستند.

اختلال ملال پیش از قاعدگی:  premenstrual dysphoric disorder                               

سندروم ملال پیش از قاعدگی (PMDD) یکی از انواع اختلالات خلقی است که همزمان با چرخه قاعدگی زنان رخ می‌دهد و با نشانه‌های بدنی، روانی و هیجانی از جمله ناپایداری عاطفی و تحریک پذیری همراه است. در واقع بارزترین نشانه‌ بلوغ دختران، شروع عادت ماهیانه است که با مجموعه‌ای از علائم در دوره‌های قاعدگی همراه است. این نشانه‌ها معمولا قبل از شروع خونریزی ظهور می‌کنند. به مجموعه این نشانه‌ها سندرم پیش از قاعدگی (PMS) می‌گویند. گاهی این نشانه‌ها به اندازه‌ای شدید است که شما را از عملکرد نرمال در زندگی، باز می‌دارد. در این صورت به آن ملال پیش از قاعدگی (PMDD) می‌گویند. این اختلال یک وضعیت بالینی است که با مداخله روانشناختی، تغییر در سبک زندگی و گاهی دارو درمانی بهبود می‌یابد.

 نشانه های اختلال ملال پیش از قاعدگی

علائم PMDD در طول روزهای قبل از پریود، معمولا 5 تا 11 روز باقیمانده به قاعدگی شروع می‌شوند.

 در بیشتر زنان نشانه‌ها با شروع قاعدگی در همان روزهای اول کاهش می‌یابند و یا از بین می‌روند.

نشانه‌های شایع شامل موارد زیر می شوند:

– خستگی شدید، بی حالی و کمبود انرژی

– تغییرات بارز خلقی و عاطفی مثل؛ تحریک پذیری، خشم، نگرانی، افسردگی و اضطراب

– پرخوابی یا بی خوابی از نشانه‌های سندروم ملال پیش از قاعدگی

– گریه و احساس ناامیدی و کاهش علاقه به فعالیت‌های معمول

– دشواری در تمرکز، سرگیجه و بی توجهی، غفلت و فراموشی

– تپش قلب

– سوءظن و تصویر بد از خود

  ناراحتی دستگاه گوارش، نفخ و افزایش اشتها-

– سردرد و کمر درد

– اسپاسم عضلانی، بی حسی یا سوزن سوزن شدن در اندام ها

– تغییرات در دید و بینایی

-کاهش میل جنسی 

– حساس شدن پستان‌ها، کاهش ادرار، تورم دست‌ها، مچ پاها و افزایش وزن

 علل اختلال ملال پیش از قاعدگی

هنوز علت دقیقی برای سندروم PMDD آنچه تا به حال بیان شده بر پاسخ غیر طبیعی مغز به نوسانات هورمونی در طول چرخه قاعدگی اشاره دارد که می‌تواند به کمبود سروتونین منتهی شود. همچنین افراد با سابقه شخصی یا خانوادگی، افسردگی بعد از زایمان و اختلالات خلقی با احتمال بیشتری می‌توانند به این سندروم دچار شوند. از دیگر عوامل تاثیر گذار می‌توان به مصرف الکل، مشکلات تیروئید، اضافه وزن، نداشتن فعالیت و ورزش نکردن اشاره کرد.

تاثیرات اختلال ملال پیش از قاعدگی بر روابط زوجین

ابتلای افراد به این اختلال می‌تواند تاثیرات خود را بر جنبه‌های مختلف زندگی و مخصوصا روابط میان زوجین بگذارد. در واقع زنان در این دوران با خلقی زودرنج مواجه می‌شوند که این مسئله می‌تواند تنش و درگیری را در خانواده افزایش دهد. همچنین تغییرات جسمانی مختلف نیز آن‌ها را از همسرشان دور کرده و به سردی در روابط منجر می‌شود. توجه داشته باشید که اگر این اختلال تداوم یابد می‌تواند پایه‌های یک زندگی را سست کرده و به خیانت و طلاق نیز منجر گردد به همین دلیل لزوم درمان و مداخله به موقع از اهمیت بالایی برخوردار است. مردان نیز باید به یک درک متقابل در این شرایط برسند و با شناخت بدن همسر و آشنایی با بدن زنان در راستای درک یکدیگر کمک شایانی کنند. در واقع با درک یکدیگر می‌توانید در روزهای پر تنش به یکدیگر آرامش عطا کنید.

درمان اختلال ملال پیش از قاعدگی

اولین گزینه‌ درمانی برای سندروم ملال پیش از قاعدگی، در حال حاضر دارو درمانی است. در این درمان‌ها، داروهایی که بر سروتونین اثر می‌گذارند، در زنان با سندروم PMDD موثر واقع می‌شود. این داروها در دسته داروهای ضد افسردگی قرار می‌گیرند، اما کسانی که از این داروها برای کاهش علائم استفاده می‌کنند، می‌توانند از آن‌ها به صورت دوره‌ای استفاده کنند. از دیگر داروها می‌توان به درمان‌های هورمونی که با تاثیر بر مدارهای مغزی چرخه تولید مثل (تخمک گذاری) را تنظیم می‌کنند، اشاره کرد.

برخی دیگر از درمان‌های غیر دارویی، شامل تغییراتی در سبک زندگی و مشاوره افسردگی هستند. رژیم غذایی مناسب می‌تواند در تخفیف علائم کمک کند، تحقیقات نشان داده استفاده کمتر از کافئین، شکر، الکل و مصرف غذاهای سبک‌تر همچنین ورزش‌های هوازی بر کاهش علائم تاثیر گذار است. مشاوره جنسی نیز به شما برای بهبود روابط زناشویی‌تان موثر خواهد بود. در صورتی که بعد از مدتی احساس کردید که شرایط تغییر نکرده است بهتر است از مشاوران ما در مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی به صورت تلفنی مشاوره دریافت نمایید و به کمک راهکارها و روش‌هایی که مشاور به شما پیشنهاد می‌دهد به درمان سندروم ملال پیش از قاعدگی در خود کمک کنید.

سوالات متداول

بهترین درمان برای اختلال ملال پیش از قاعدگی

ابتدا بهتر است که سعی کنید با ایجاد تغییراتی در زندگی شرایط را تغییر داده و از داروهای گیاهی و ورزش‌های روزانه بهره ببرید. همچنین از مواد غذایی مضر نیز بپرهیزید. در صورتی که بعد از مدتی نتوانستید شرایط را تغییر دهید بهتر است تا از یک مشاوره روانشناسی کمک بگیرید و در صورت نیاز زیر نظر او به مصرف دارو روی آورید.

سندروم ملال پیش از قاعدگی معمولا از چه سنی شروع می‌شود؟

هنگامی که دختران بلوغ جنسی خود را تجربه می‌کنند. این مسئله نیز ممکن است برای آنان روی دهد و سن ثابتی نمی‌تواند داشته باشد.

ملاک های تشخیصی اختلال ملال پیش از قاعدگی

ملاک اول: در اکثر چرخه های قاعدگی، حداقل پنج نشانه باید در هفته آخر قبل از شروع قاعدگی ها وجود داشته باشند، ظرف چند روز بعد از شروع قاعدگی ها رو به بهبود روند، و در هفته پس از قاعدگی، حداقل یا ناپدید شوند

  ملاک دوم : یکی (یا تعدادی بیشتری) از نشانه های زیر باید وجود داشته باشد

• ناپایداری عاطفی محسوس مثل نوسانات خلقی؛ احساس غمگینی یا دم به گریه ناگهانی، یا حساسیت بیشتر نسبت به طرد
• تحریک پذیری یا خشم محسوس یا افزایش تعارض های میان فردی
• خلق افسرده محسوس، احساس ناامیدی، یا افکار محکوم کردن خود
• اضطراب، تنش محسوس، و / یا احساس برانگیخته یا کفری بودن

ملاک سوم : یا تعداد بیشتری( از نشانه های زیر باید علاوه بر آن وجود داشته باشد تا وقتی با نشانه های ملاک دوم فوق ترکیب می شوند، در مجموع به پنج نشانه برسد.

1)کاهش عالقه به فعالیت های معمول مثل کار، تحصیل، دوستان، سرگرمی ها(

2)مشکل ذهنی در تمرکز

3) رخوت، خستگی پذیری راحت، یا فقدان انرژی محسوس

4)تغییر محسوس در اشتها؛ پرخوری؛ یا اشتیاق به غذایی خاص

5)پرخوابی یا بی خوابی

6)احساس از توان افتادن یا کنترل نداشتن

7) نشانه های جسمانی نظیر التهاب یا ورم پستان، درد مفاصل یا عضله، احساس (بادگردگی( یا افزایش وزن توجه: نشانه ها در مالک های ملاک اول و دوم باید برای اغلب چرخه های قاعدگی که در سال قبل روی داده اند، برآورده شده باشند.

ملاک چهارم : نشانه ها با ناراحتی یا اختالل قابل مالحظه بالینی در کار، تحصیل، فعالیت های اجتماعی عادی، یا روابط با دیگران ارتباط دارند مثل اجتناب از فعالیت های اجتماعی؛ کاهش بارآوری و کارآمدی در کار، تحصیل، یا خانه

 ملاک پنجم: این اختلالات صرفا تشدید نشانه های اختالل دیگر، مانند اختالل افسردگی اساسی، اختالل وحشتزدگی، اختالل افسردگی مداوم (افسرده خویی، یا اختالل شخصیت نیستند )هر چند ممکن است با هر یک از این اختالتالت روی دهند

ملاک ششم : مالک  اول باید توسط ارزیابی های روزانه آینده نگر در طول حداقل دو چرخه بیمارگونه تأیید شود.

 توجه: این تشخیص ممکن است بطور موقتی قبل از این تأیید صورت گیرد

 ملاک هفتم : نشانه ها ناشی از تأثیرات فیزیولوژیکی مواد (مثل سوء مصرف مواد مخدر، دارو، یا درمان دیگر) یا بیماری جسمانی دیگر نیستند (پرکاری تیروئید(.

درمان اختلالات افسردگی

موثر ترین درمان اختلالات افسردگی، ترکیب دارودرمانی و روان درمانی است.

دارو درمانی:

داروهای سه حلقه ای: مانند ایمی پرامین.

داروهای MAO: مانند ایپرونیازید.

بازدارنده های بازجذب سروتونین SSRI: مانند فلوکستین. این داروها بهترین دارو در درمان افسردگی ست.

در درمان اختلالات دوقطبی از داروی لیتیوم استفاده می شود.

روان درمانی:

روان درمانی بین فردی IPT

شناخت درمانی

رفتار درمانی(درمان موج اول)

درمان شناختی رفتاری CBT (درمان موج دوم)