رفتار درمانی شناختی یا CBT چیست؟

رفتار درمانی شناختی یا CBT

رفتار درمانی شناختی یا CBT که در ایران با نام‌ درمان شناختی رفتاری هم شناخته می‌شود. یکی از بزرگ‌ترین دست‌ آوردهای علم روان‌ شناسی در نیم قرن گذشته است. این روش درمانی چنان مؤثر بوده است که برای توصیف آن از عبارت «انقلاب شناختی» استفاده می‌شود. این نظریه‌ اثربخش‌ترین روش در درمان اختلالات اضطراب و افسردگی است. هم‌چنین در درمان و کاهش علائم بیماری‌های حاد روانی مانند اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی تأثیر بسیاری دارد. مبانی فلسفی و علمی درمان شناختی رفتاری چنان قدرتمند هستند که باعث می‌شوند. این نظریه در میان روش‌های مختلف روان‌شناسی بیشتر از همه پیشرفت کند. حجم و تعداد پژوهش‌ها و آزمایش‌های بالینی و علمی در زمینه رفتار درمانی شناختی به حدی زیاد است. که تنها در موسسه‌ بهداشت ملی ایالات متحده آمریکا در طول ده سال گذشته بیش از ده‌هزار تحقیق و آزمایش در زمینه رفتار درمانی شناختی به ثبت رسیده است.

تعریف رفتار درمانی شناختی

رفتار درمانی شناختی نوعی روش روان‌درمانی است که تمرکزش بر تأثیر باورها، تفکرات و نگرش‌های فرد بر احساسات و رفتارهای اوست. هدف از رفتار درمانی شناختی این است. که به شما آموزش دهد چگونه در طول زندگی‌تان فعالانه با مشکلات یا اتفاقات مختلف مواجه شوید و آنها را پشت سر بگذارید.

یکی از اساسی‌ترین اصول رفتار درمانی شناختی این است که افکار غیرواقعی و غیرمنطقی و دقیق‌تر بگوییم افکار تحریف‌شده‌‌ی شما، باعث ایجاد ناراحتی و رفتارهای دردرسرساز می‌شوند. در عوض با تفکرات معقول و مبتنی بر واقعیت‌های عینی زندگی، می‌توانید نه تنها اختلالاتی مانند افسردگی و اضطراب را از خود دور کنید، بلکه در سخت‌ترین چالش‌های زندگی واکنش مناسب نشان دهید.

تحقیقات و پژوهش‌های متعدد علمی، دانشگاهی و بالینی نشان داده‌اند که رفتار درمانی شناختی در درمان اضطراب، افسردگی، هراس، وسواس فکری و بسیاری از بیماری‌های روانی و حتی جسمی کاملا مؤثر است. البته موفقیت و تاثیرگذاری روش رفتار درمانی شناختی، منوط به همکاری مفید مشاور یا روان‌درمانگر با بیمار یا مراجعه‌کننده است. علاوه بر آن، این روش درمانی شامل شناسایی دقیق مشکلات، ایجاد اهداف قابل دسترسی، ارتباط همدلانه، بررسی واقعیت‌ها، آموزش و انجام تکالیف مختلف است. افراد مختلف با انجام این کارها می‌توانند تغییرات مثبت و سازنده‌ای در زندگی خود ایجاد کنند.

تفاوت روانکاوی و درمان شناختی-رفتاری یا CBT

CBT رویکردی کوتاه‌ مدت است. در رفتاردرمانی شناختی تمرکز بر زمان حال است. روان‌شناس تلاش می‌کند به حل مشکلات فردی در شرایط کنونی فرد بپردازد. و به دنبال ریشه‌یابی و نگاهی به بحران‌ها و مشکلات گذشته‌ی فرد ندارد. اما روانکاوی رویکرد درمانی تحلیلی و بلندمدت است. روان‌شناس در رویکرد روانکاوی به دنبال این است که دریابد مشکلاتی که فرد اکنون به آن‌ دچار است از کجا سرچشمه گرفته است. پس باید به ریشه‌یابی مشکلات او در گذشته‌ی فرد بپردازد. به همین خاطر است که هزینه‌ی جلسات CBT از روانکاوی کم‌تر است چون جلسات کم‌تری را در برمی‌گیرد. ولی روانکاوی اثربخشی بیش‌تری نسبت به CBT دارد. یکی از انتقادهایی که به رفتاردرمانی شناختی یا CBT می‌کنند. همین تمرکز بر زمان حال است. زیرا سرچشمه‌ی مشکلات فرد در گذشته است. و حل نشدن مشکلات در گذشته زمینه‌ساز بروز اختلال روانی در حال یا آینده می‌شوند.

درمان شناختی رفتاری (CBT) چه مواردی را درمان می‌کند؟

متخصصین اولین مدل رفتار درمانی شناختی را حدود ۵۰ سال پیش ساختند برای درمان افسردگی. اکنون انواع مختلفی از درمان سی بی تی وجود دارند که می‌توانند اختلالات زیادی را درمان کنند:

اختلال پانیک
اختلال استرس پس آسیبی (PTSD)
اختلال اضطراب فراگیر (GAD)
بی خوابی
فوبی اجتماعی
افسردگی کودکان
پرخاشگری
درگیری‌های زناشویی
سوء مصرف مواد و اعتیاد
اختلال شخصیت مرزی
فوبی دندان‌پزشکی
اختلالات خوردن
خیلی دیگر از اختلالات روانی و جسمانی

درمان شناختی رفتاری چگونه عمل می‌کند؟

برخی از انواع روان‌ درمانی متمرکز بر جستجو در گذشته برای درک احساسات کنونی هستند. در مقابل، درمان CBT متمرکز بر افکار و باورهای کنونی می‌باشد.
درمان سی بی تی می‌تواند به افراد با مشکلات متعدد کمک کند. رفتار درمانی شناختی بر نیاز به هویت، به چالش کشیدن، و تغییر نگرش افراد نسبت به موقعیت‌ها تاکید دارد.

بر اساس رفتار درمانی شناختی، الگوی فکری افراد مانند عینک زدن است که منجر می‌شود. جهان را به شیوه‌ای مشخص ببینند. رفتار درمانی شناختی ما را آگاه‌تر می‌سازد نسبت به اینکه چطور الگوی افکارمان، واقعیت ما را تشکیل داده و طرز رفتارمان را نیز تعیین می‌نماید.

اگر شخصی درمان شناختی رفتاری را در نظر دارد، ابتدا باید متخصصی واجد صلاحیت بیابد. روانشناسان کلینیک ندای آرامش روان، علاوه بر سایر رویکردهای درمانی، خدمات درمانی CBT نیز ارائه می‌دهند. و می‌توانند به شما و عزیزانتان در مسیر درمان کمک کنند.

شما عزیزان جهت مشاوره با بهترین روانشناسان آرامش روان می توانید بصورت تلفنی و حضوری در ارتباط باشید.